کاروانسرا را میتوان شکل نوین و گسترشیافتهی چاپارخانهها در روزگار هخامنشیان بهشمار آورد. چاپارخانهها نخستینبار در تاریخ در روزگار هخامنشیان برای استراحت و بازیابی توان پیکسواران و قاصدان دستگاه دولتی از شهر شوش در شمال خلیجفارس تا ساردیس در باختر (:غرب) مدیترانه ساخته شدند. سپستر ساخت این فضاها از روزگار سلجوقی و سپس ایلخانیان و افشاریان دوباره رونق گرفت ولی در روزگار صفویان تزیینات آنها به اوج آرایهبندی معمارانه رسید و شمار آنان در گسترهی ایران زمین با روزگار باستان برابری میکرد. این كاروانسراها با معماری حیاط بزرگ مرکزی به صورت چهار ایوانه یا سه ایوانه طراحی و برای استراحتگاه بازرگانان و بارانداز كالاها ساخته شده است.
کاروانسرا ترکیبی از واژهی کاروان (کاربان) به چم (:معنای) گروهی مسافر که گروهی سفر میکنند؛ و سرای، به چم خانه و مکان که هر دو واژه برگرفته از زبان پهلوی است.
کاروانسرا سازهای است که کاروان را در خود جای میدهد. پلان آن بیشتر مربع یا مستطیل شکل است، با یک ورودی برجسته بزرگ و بلند که بیشتر ساده و بدون نقش، با دیوارهایی که گاهی بادگیرهایی در آن تعبیه شده است. یک دالان با طاق قوسی که میان ورودی و حیاط داخلی جای گرفته است، فضای کافی را برای جا دادن حیوانات بارکش فراهم کرده است. بر روی سکوی برآمدهای که در پیرامون این حیاط جای دارد، طاقگانهایی هست که نمای داخلی را مفصلبندی میکنند. در پشت آنها حجرههای کوچکی برای منزل دادن مسافران ساخته شدهاست. در کاروانسراهای دو طبقه، از حجرههای پایینی برای انبار کردن کالاها و از حجرههای بالایی برای منزل دادن مسافران استفاده میشد.
پررونقترین روزگار ساخت و بازسازی کاروانسراها را میتوان دوره صفویه دانست. در این روزگار بود که شاه عباس یکم با توجه به اندیشهی خود، تصمیم به بازسازی و زندهسازی (:احیا) جاده ابریشم کرد و یکی از بایستگیهای این کار را زنده کردن کاروانسراها میدانست. پژوهشگران همین موضوع را یکی از شوندهای (:دلایل) نامور شدن بیشتر کاروانسراها به کاروانسرای شاهعباسی میدانند. شماری از کاروانسراهای بازسازی شده در این روزگار برجای مانده از پیش از حکومت صفویه هستند.
یکی از این کاروانسراها کاروانسرای شاهعباسی ری است که در جنوب باختری میدان عبدالعظیم شهر ری جای دارد و گستردگی آن نزدیک به۱۰۰۰ متر مربع است. این کاروانسرا اکنون از موقوفات آستان عبدالعظیم است و به عنوان انبار از آن بهرهگیری میشود.
همزمان با اجرای عملیات بهسازی و ساماندهی میدان و پیادهراه آرامگاه عبدالعظیم حسنی از سوی سازمان زیباسازی، عملیات بازسازی و بهسازی این كاروانسرا از سوی معاونت تبلیغات و درآمد سازمان زیباسازی شهر تهران از خردادماه ١٣٩٦ خورشیدی، آغاز و در 16 آذر ماه ١٣٩٦ خورشیدی به فرجام رسید.
شناسنامهی کاروانسرای ری
نمای بیرونی کاروانسرای ری
کاروانسرای ری از روزگار صفویه برجای مانده است
کاروانسرای ری اکنون از موقوفات آستان عبدالعظیم است
کاروانسرای ری
امروزه از کاروانسرای ری به عنوان انبار بهرهگیری میشود
نمایی از کاروانسرای ری
کاوانسرای ری مساحتی نزدیک به 1000 متر مربع دارد
کاروانسرای ری در جنوب باختری آستان عبدالعظیم جای دارد
کاروانسرای ری، آذرماه 1396 خورشیدی بهسازی شد
لوکیشن کاروانسرای ری
فرتور از همایون مهرزاد است.
1393