«کلیله و دمنه» و «مرزباننامه» از شناخته شدهترین کتابهای زبان فارسی هستند. این کتابها هر چند به نثری دشوار و ادیبانه نوشته شده است، اما در میان آثار به جای مانده از سدههای گذشته، جایگاهی بلند و برجسته دارند؛ كتابهایی در پند، امثال و حكم و مسائل گوناگون اخلاقی، اجتماعی که دربردارندهی داستانهاييی دلانگيز از زبان جانوران و پرندگان است. «نقش نمادین حیوانات در کلیله و دمنه و مرزباننامه» نوشتهی طاهره مهری *مالفجانی یکی از کتابهایی است که میکوشد با بررسی تطبیقی نقش نمادگونهی جانوران در دو کتاب کلیله و دمنه و مرزباننامه، از زاویهی دیدی نو به نگاهی نو در این زمینه دست یابد.
مهری هماکنون مدیرمسوول انتشارات و سردبیر ماهنامه فرهنگی-اجتماعی رهآوردمهر است که در شرایط کنونی هر دو ماه یکبار منتشر میشود. دو کتاب «جرعهای دانایی» و «نقش نمادین حیوانات در کلیله و دمنه و مرزباننامه» دستاورد پژوهشهای وی تا به امروز است که از سوی انتشارات رهآوردمهر چاپ و راهی بازار نشر شده است. مهری مانند هر ایرانی دلسوز به فرهنگ کشورش عشق میورزد و همهی دغدغهاش آن است که گامی هرچند کوچک برای سربلندی میهن بردارد. با وی دربارهی این کتاب گفتوگو کردهایم که در ادامه میخوانید:
بانو مهری در گام نخست از نقشآفرینی جانوران در آثار ادبی بگویید و اینکه چه چیزی سبب راز ماندگاری کلیله و دمنه و مرزباننامه شده است؟
نقشآفرینی جانوران در آثار ادبی با بستری طولانی و متنوع شیوه و شگردی است که از حضور تکراری و یکنواخت شخصیتهای انسانی میکاهد و به اثر گیرایی و تنوع میبخشد. در برخی از آثار آموزشی نویسندگان آرمان خویش را از زبان جانوران بیان کردهاند؛ زیرا در برخی زمانها امکان مستقیمگویی وجود نداشت، در نتیجه پند و حکمت یا حتی اعتراض از زبان جانوران بیان میشد. در برخی از موارد نیز نویسندگان برای بیان موضوع مورد نظر خویش از قانون جنگل پیروی میکردند، زیرا قانون جنگل بهگونهای است که حیوان قویتر و زورمند بر کمتوان پیروز میشود و برای بقاء باید جنگید و در چنین فضایی بیان زورگویی آسان و به دور از هرگونه خردهگیری امکانپذیر است. راز ماندگاری کلیله و دمنه و مرزباننامه آن است که نکات سرشت مشترک همهی انسانها، از زبان حیوانات بیان میشود و در آن همسویی عاطفی از نوع عاطفهی انسانی است که سبب شده تا این دو اثر در جایگاه شاهکارهای ادبی جای گیرند. در این نوشته با دو اثر کهن روبهرو هستیم. داستانهای کلیله ودمنه و مرزباننامه بیشتر در قالب ادبیات آموزشی (:تعلیمی) بیان شدهاند. ادبیات آموزشی (:تعلیمی) یکی از مهمترین و کهنترین گونههای ادبی است که هدف اصلی آن آموزش است.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاریست با عنوان «سرشت مشترک انسانها و راز ماندگاری دو شاهکار ادبی» به قلم آناهید خزیر، که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی چهارم (ادب و هنر) امرداد شمارهی 438 بخوانید.
«امرداد» شمارهی 438 از دوشنبه 30 فروردینماه 1400 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان خواهد بود.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.