زادروز فرنگیس شاهرخ؛ مادر صنایع‌دستی ایران

امروز پیروز و فرخ روز باد ایزد، 22 اردیبهشت‌ماه سال 3759 زرتشتی، سه‌شنبه 21 اردیبهشت‌ماه 1400 خورشیدی، 11می 2021 میلادی

امروز ۲۱ اردیبهشت‌ماه یادآور زادروز بانوی نیک‌اندیش فرنگیس شاهرخ بنیانگذار سازمان صنایع‌دستی، دبیر شورای‌عالی زنان و معاون دبیرکل سازمان زنان ایران، است.

دختر ارباب کیخسرو و همسر اردشیر یگانگی، از پیش‌کسوتان مبارزه برای پیشبرد حقوق زنان در ایران و نیز پیشبرد صنایع دستی ایران، سال‌ها دبیر شورای عالی زنان ایران و نیز معاون دبیرکل سازمان زنان ایران بود و با زندگی روستایی ایران آشنایی داشت.
او تحصیلاتش را تا کلاس نهم به انجام رساند و به کالج آمریکایی‌ها رفت و دیپلم گرفت. چهارسال بعد مدرک کارشناسی را در رشته زبان و ادبیات فارسی و انگلیسی از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران گرفت. پس از آن به آمریکا رفت و مدرک کارشناسی ارشد در رشته مددکاری اجتماعی از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی دریافت کرد.
در سال ۱۳۱۲ با اردشیر یگانگی ازدواج کرد و دارای سه فرزند به نام‌های فیروزه، پرویز و کامبیز شدند.
کتابخانه یگانگی در سال ۱۳۳۷ با کمک مالی خانواده یگانگی به کوشش او در پیرامون انجمن زرتشتیان تهران ساخته شد. این کتابخانه پس از بازسازی در سال ۱۳۸۶ بازگشایی شد. در این کتابخانه بیش از ۱۴۰۰۰ کتاب تخصصی فرهنگ و تمدن ایران باستان و نیز فرهنگ زرتشتی وجود دارد. او همچنین «کتابخانه یگانگی – کیخسرو شاهرخ» را در مرکز زرتشتیان کالیفرنیا بنیاد کرد.
وی در سال (1345 خورشیدی-۱۹۶۶میلادی) با پشتیبانی دولت وقت، سازمان صنایع دستی و یک مرکز تجاری وابسته به نام مرکز صنایع دستی را در تهران بنیاد کرد و در مدت ۶ ماه با سفرهایی که به روستاها و شهرهای گوناگون ایران انجام داد، صنایع دستی جای‌جای ایران را گردآوری کرد و به وزارت اقتصاد ارائه داد. می‌توان گفت او زنده‌کننده‌ی صنایع دستی ایران بوده و بسیاری او را مادر صنایع دستی ایران می‌دانند.
فرنگیس یگانگی برای زنان ایران کارهای شایانی انجام داد که از میان آن‌ها می‌توان به بنیادگذاری سازمان زنان زرتشتی و بهبود زندان زنان با انجام آموزش‌های لازم به مدد کاران و کارمندان آن اشاره کرد.

افتخارات:
فرنگیس یگانگی در آمریکا به‌عنوان یکی از بنیادگذاران و نخستین رییس مرکز و هموند هیات امنا مرکز زرتشتیان در کالیفرنیای جنوبی برگزیده شد.
در سال (۱۹۹۴ میلادی) به شوند کارهای بسیاری که در درازنای زندگی‌اش انجام داد، به عنوان زن شایسته سال برگزیده شده و همراه با مراسمی در دانشگاه UCLA لس‌آنجلس از وی سپاسگزاری شد.
در سال (1375 خورشیدی، 1996میلادی) از سوی اتحادیه انجمن‌های زرتشتی قاره آمریکای شمالی (FEZANA) به‌عنوان یک بانوی زرتشتی با خدمات ارزنده موفق به‌دریافت «لوح تقدیر» از سوی این اتحادیه شد.

ششم اسفندماه ۱۳۸۹، همایشی با عنوان سپاسداری از اندیشه‌های تأثیرگذار زرتشتی در جشنگاه خسروی با کوشش گروه پویندگان اشا برگزار شد. این همایش که در راستای سپاس از کیخسرو شاهرخ، فرنگیس یگانگی، اسفندیار یگانگی و اردشیر یگانگی برگزار شد.
بانوی فرهیخته فرنگیس شاهرخ 21 اردیبهشت‌ماه ۱۲۹۵ خورشیدی در تهران زاده شد و در پیشبرد و بالندگی ایران کوشید. 24 بهمن‌ماه 1388 خورشیدی در کالیفرنیا آمریکا دور از زادگاهش درگذشت.

«باد»، نام بیست‌و‌دومین روز ماه در گاهشمار زرتشتی است. باد، به چم هوا است. در فرهنگ زرتشتی هوا از چهار آخشیج ستودنی و سپندینه مانند آب و آتش و خاک است. در فرهنگ ایران پاک نگهداشتن چهار آخشیج خویشکاری هر انسان است.

چون باد‌روز، روز نشاط آمد ای نگار

شادی فزای هین و بده باده و بیار

در اوستا ایزد وَیو (باد) همراه و همکار ایزدان آب و آتش و خاک است. ایزد وَیو (ایزد «باد» یا «هوا») همواره با ایزد رام آمده است. در اوستای سی‌روزه آمده: «…یاری باد به همه رزم و کارزار برساد. هر که را باد پشتیبان است پیروزی همیشه با اوست.

ایزد وَیو یا ایزد باد همواره با ایزد رام آمده است. نماد این روز در دین زرتشتی گل « بادرنگ بویه» است.” وای یا وایو ”باد” چهره‌ای دوگانه دارد، خوب وبد زیرا باد از هر دو جهان نیک وبد می‌گذرد. او نیکوکار است ودر عین‌حال می‌تواند با نیروی ویرانگر خود همه‌چیز و همه ‌کس را نابود سازد.

در ادبیات پهلوی دارای دو نیمه‌ی بد و خوب است که در اوستا نیمه‌ی نیک او که دشمن دیوان است ستوده شده. ایزد وایو در یشت پانزدهم اوستا به عنوان ایزدی مهم مورد ستایش قرار گرفته و این ستایش تا دوران اشکانی و ساسانی ادامه داشته‌است. در فرهنگ ایران قدیم ایزد یا الههٔ باد است.

این خداوندگار نه تنها برای تمام موجودات زنده روح حیات بوده بلکه روح دنیا و گیتی نیز محسوب می شده است. وایو همچنین هوایی است که در آن تمام موجودات زنده در هنگام مرگ نابود می شوند.

ایزد باد در اوستا چنین گزارش شده: جوینده، نیک‌كردار، چیره‌شونده، پس‌رونده، پیش‌رونده، پاینده‌فر، سخت‌ترین، قوی‌ترین، شكست‌دهنده، موج‌ریزنده، زبانه‌كشنده و ….

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

چون باد‌روز، روز نشاط آمد ای نگار

شادی فزای هین و بده باده و بیار

باده است شادی دل پیوسته باده خور

بی‌باده هر چه بینی باد هوا شمار

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

در بخش (نیایش خواندن سرود و ادعیه) از بر کن و به کار نو مَپیوند

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

وگر با شدت کار، با داوران / در این روز رو، تا شوی کامران

سزد روز (باد) ار درنگی شوی / نپیوندی امروز کار از نوی