زرتشتیان از دیرباز به پیروی از آموزش‌های دینی خود پیوسته در اندیشه‌ی آبادانی شهر و دیار خود كوشا بودند. در سده‌های پس از ورود اسلام، زرتشتیان با همه‌ی تنگناهایی که پیش رو داشتند، در زمینه‌ی علوم به پدیداری آثـار ارزشـمندی دست یازیدند که پایگاه دانش نوین را برپا ساخت.
با بودن چالش‌ها و نیروهای بازدارنده، بــه ســاختن مدارس برای بهره‌مندی همه‌ی ایرانیان کوشیده‌اند. به همان‌سان که زرتشتیان پیش‌گامان آموزش به شمار می‌روند جایگاه آنان در آموزش‌وپرورش ایران مورد بی‌مهری قرار گرفته است. منع استخدام، منع به‌کارگیری مدیر زرتشتی در مدارس غیرزرتشتی، منع تدریس آموزگار زرتشتی در دیگر مدارس، کاستن از سرانه‌ی مدارس، دیرکرد در پرداخت اعیانی و… نمونه‌ای از نابرابری‌های عدالت آموزشی است.
نخستین گام سوادآموزی نوین
در میان اندیشمندانِ ايرانی که پرچم‌دار جنبش عـلمی ایـران بودند، به نام‌های زرتشتی بسیاری برمی‌خوریم. بی‌گمان در میان این افراد، مانکجی ليمجی هاتَريا نامور به «درويشِ فانی» از نام‌آوران است. او می‌دانست که سرچشمه‌ی همه‌ی نابسامانی‌ها بی‌سوادی است، با این اندیشه، ساختن مدرسه در ایران را در شمار کارهای بنیادین گذاشت.
مانکجی با گردآوری دهش نیک‌اندیشان هر محل در یزد و کرمان كه بیشتر در هندوستان ساكن بودند، مدارسی در تهران، یزد، کرمان و روستاهای پیرامون آن بنیاد کرد. نخستین كسی كه به فراخوان مانکجی پاسخ داد، روان‌شاد خدابخش بهمرد نرسی‌آبادی بود كه خانه‌ی شخصی‌اش را مدرسه کرد كه اینک به مدرسه دینی عمو خدابخش نامدار است.
آموزش‌وپرورش به شیوه‌ی نوین که در آن مجموعهی مدرسه، آموزگار و کلاس درسی باشد کمابیش از 150 سال پیش در کشور شکل گرفت، پیش از آن دانش‌آموزان در مکتب‌خانه و یا آتشکده همراه با آموزش دینی تنها خواندن و نوشتن یاد می‌گرفتند. تنها مکتب‌خانه‌ی کرمان، مکتب‌خانه‌ی «ملا مرزبان»، عموی ارباب کیخسرو شاهرخ بود که در آن‌ها 20 کودک پسر و دختر زرتشتی به فراخور سن و استعداد خودشان سواد می‌آموختند و در انجام کارها کمک می‌کردند.
سال 1245، مانکجی 12 کــودک از کرمــان و 20 کــودک از یــزد را با پذیرش هزینه‌ی زندگیشــان بــرای آمــوزش نوین بــه تهــران بــرد و در آنجا دبستان شبانه‌روزی زرتشتیان را بنیاد نهاد …
در این شماره به تاریخچه‌ی آموزش در میان زرتشتیان ایران پرداخته شده است و در شماره‌ی آینده به موانع قانونی و بازدارنده‌های نادادگرانه حقوق زرتشتیان اشاره می‌کنیم.
متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی هفتم (زرتشتیان) امرداد شماره‌ی 441 بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 441 از دوشنبه 31 خوردادماه 1400 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی هفته‌نامه امرداد شماره‌ی 441
اشتراک ایمیلی هفته‌نامه امرداد
یک پاسخ
منع استخدام، منع به‌کارگیری مدیر زرتشتی در مدارس غیرزرتشتی، منع تدریس آموزگار زرتشتی در دیگر مدارس؟! براستی؟! من به هیچ روی فکرنمیکردم همچین ممنوعیتی باشه. آخه مگه آموزگار و دبیر زرتشتی قراره در مدرسه دینی و قرآن درس بده ک ممنوع کردند!!