امروز پیروز و فرخ روز زامیاد ایزد و تیرماه، 28 تیرماه سال 3759 زرتشتی، آدینه 25 تیرماه 1400 خورشیدی، 16 جولای 2021 میلادی
محمدعلیشاه قاجار ششمین پادشاه از دودمان قاجار در ۱۲۸۵ خورشیدی به پادشاهی رسید و تا 25 تیرماه سال ۱۲۸۸ که ناگزیر به برکناری شد حکومت کرد.
24 تیرماه 1288 خورشیدی پس از چیرگی مشروطهخواهان بر تهران، محمدعلی شاه با خانوادهاش به ساختمان تابستانی سفارت روسیه در زرگنده قُلهَک پناهنده شد. محمدعلی شاه پیش از پناهندگی به سفارت روسیه در سلطنت آباد مستقر شده بود و با اینکه هنوز سپاهی و افزار جنگی در اختیار داشت تصمیم به پناهندگی در سفارتخانه خارجی گرفت. محمدعلی شاه وابستگی زیادی به دولت روسیه داشت. به گزارش برخی از تاریخنگاران، محمدعلی شاه با بست نشستن در ساختمان تابستانی سفارت روسیه، پناهنده شدن به بیگانه را بر گفتمان با سران مخالف و پذیرفتن شرایط آنان ترجیح داده بود. محمدعلیشاه از مخالفان مشروطه بود و مجلس شورای ملی را به توپ بست و کشتار آزادیخواهان را سبب شد. پس از یورش به مجلس دورهای به نام استبداد صغیر، آغاز شد. پس از یک روز جنگ خیابانی شهر تهران به دست مردم تفنگدار بختیاری، گیلان و مجاهدان مشروطیت افتاد، او به سفارت روسیه در تهران پناهنده شد. لياخوف روسی، فرمانده قزاقان كه اين موضوع را شنيد، به حضور فرماندهانِ فاتح تهران رسيد و شمشير خود را به عنوان تسليم، در مقابل آنان بر زمين نهاد. در ساعت چهار پسین همان روزی كه تهران بهدست مشروطهخواهان افتاد نشست مهمی با حضور پانصد تن از نمايندگان مجلس و بزرگان پايتخت و آزادیخواهان سرشناس در بهارستان تشکیل شد. اين مجلس تاريخی كه «مجلس عالی فوقالعاده» نام گرفت، محمدعلی شاه را كه به سفارت روس پناه برده بود، کنارهگیر از پادشاهی شناخت و پسر او سلطان احمدميرزا وليعهد را به سمت شاهنشاهی ايران اعلام كرد. بدينگونه دوره اسبتداد صغير كه يکسال و بيستودو روز به درازا انجاميده بود به پايان رسيد. محمدعلی شاه، مدت 57 روز در سفارت روس پناهنده بود و سرانجام با فشارهای داخلی و خارجی ناگزیر به ترک ایران شد. و از آن پس در بندر اُدِسا در كنار دريای سياه در كشور روسيه مسكن گزيد. مشروطهخواهان پس از محمدعلی شاه، پسر خردسالش، احمدشاه قاجار 12 ساله را به پادشاهی جانشین کردند. در دوره پادشاهی محمدعلی شاه، ترور او نافرجام ماند. سال ۱۳۰۴ محمدعلی شاه 52 ساله در بندر ساوونا ایتالیا درگذشت و او را در کربلا به خاک سپردند.
در سال ۱۹۰۷ میلادی محمدعلی شاه قاجار نشان لژیون دنور را از دولت فرانسه دریافت کرد او سومین پادشاه قاجار و ایران بود که این نشان را دریافت کرد پیش از او پدر و پدربزرگش این نشان را دریافت کرده بودند.
زامیاد به چم زمین است. زمین سرچشمهی همه دادهها برای زندگی بهتر آفریدههایی است که روی آن زندگی میکنند. گویند در این روز درخت نشاندن و تخم کاشتن و آبادانی کردن بسیار خوب است.
روز «زامیاد» بیستوهشتمین روز ماه در گاهشمار زرتشتی به این ایزد در پیوند است. زامیاد (زم ، زمین + یزد) یا زامیاد نام فرشتهی زمین است که با صفت نیک کنش، از او یاد شده است. ایزد زامیاد (زمین) با ایزد آسمان یکجا یا جداگانه مقدس شمرده شدهاند. زمین نماد مادر است برای انسان و دیگر موجودات زندهی روی آن، بنابراین ستودنی و سپندینه بوده و در آموزشهای دین زرتشتی به نگهداری پاک و نیکو از آن بسیار سفارش شده است. ایزد زامیاد از ایزدان همکار امرداد است.
نماد زامیاد، گیاه بانو اسپرغم یا همان ریحان است.
در ستایش زامیاد
نیایش و ستایش اهورمزدای یگانه
از همهی ،
نیكوكاران به داده های هرمز هست ،
نگهدارنده و پروراننده ی
آفریدهی زمین نیكو
را همی مىستاییم ….
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
چون روز زامیاد نیاری ز می تو یاد / زیرا كه خوشتر آید می روز زامیاد
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
دارو مخور
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
گرت خوردن دارو افتد به سر
به (زامیاد) روز، هیچ دارو مخور