از آنجا که در بیشترتاریخهای عمومی که پیرامون سدهی سوم آغاز میشود، تاریخ اشکانیان با نام [ملوکالطوایف] خوانده شده و کموبیش به نیمی از مدت زمان این پادشاهی 500 ساله اشاره شده است، این گمان اشتباه به وجود آمده که در منابع ایرانی از اشکانیان، به جز نام نشنیدهاند و نه در نامهی خسروان دیدهاند.
همین باور، انگیزهی نگارش این جستار را به دست داده است تا وارون باور همگان، نشان داده شود، گزارشهای گوناگونی دربارهی تاریخ دقیق پادشاهی اشکانیان در میان تاریخنگاران ایرانی و سرچشمههای آنان وجود داشته است که به آنها اشاره خواهد شد. پیشینهی پژوهش دربارهی نخستین کوششهای تاریخی برای یافتن نام اشکانیان و بازهی زمانی فرمانرواییشان در دفترهای ایرانی، به نویسندگان تاریخهای عمومی باز میگردد، گویا آشفتگی تاریخ و زمان فرمانروایی اشکانیان در میان گفتارهای پس از اسلام، سبب شده تا تاریخنگاران تیزبینی چون طبری، مسعودی، حمزه اصفهانی، بیرونی و دیگران این کوتاهی را به اشکانیان نسبت ندهند و بهدنبال پیداکردن این ناهمسانی برآیند، چنانکه طبری آورده: «مطلعان اخبار سلف دربارهی كسى كه پس از اسكندر پادشاهى كرد و همینطور در كار ملوكالطوایف، اختلاف كردهاند.» یا ابوریحان بیرونی به چندین فهرست از تاریخنویسان گوناگون اشاره میکند و در همین راستا میگوید: «برخی از مورخان ایران میان دورهی اسکندر و اولین پادشاه اشکانی را به هم متصل نمودند و یک نقصان فاحشی دست میدهد و برخی میگویند اشکانیان پس از اسکندر به حکومت رسیدند و برخی دیگر از مورخان بدون شناسایی حقیقت، این اقوال را به هم مخلوط نمودهاند.» مسعودی نیز دربارهی سبب این نابسامانی بیان کرده است: «در آن روزگاران کار شاهی آشفته بود و کشمکشها و اختلافها و دستهبندیها بود و هر کس بر ناحیهای چیره بود، از این رو پادشاهانی بودهاند که نام و مدت شاهیشان معلوم نیست و در کتاب ایرانیان و دیگر کتب سرگذشت ملوک،یادی از آنها نیست.»
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاریست با عنوان «اشکانیان در تاریخهای ایرانی، کشمکش برسرِ تاریخگذاری»، به قلم علی اکبرپور که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی ششم (تاریخ و باستانشناسی) شمارهی 442 امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 442 از دوشنبه 21 تیرماه 1400 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.