تنها بادگیر تاریخی و ملی شهر داراب، حال و روز خوبی ندارد و روزگار را به سختی پشت سر میگذارد. فضای بیرونی و پشت بادگیر خانهی تاریخی سوخَکیان به جایگاهی برای اَنباشت زباله تبدیل شده است.
به گزارش اَمرداد، تنها خانهی قدیمی و تاریخی شهر دارابِ پارس (:فارس) که به ثبت ملی نیز رسیده، خانهی «سوخَکیان» است که وجود بادگیری زیبا ارزش آن را دوچندان کرده و به ویژگیهای هنری و فرهنگی آن افزوده است. با این همه و به اَنگیزهی رسیدگی نکردن از سوی سرپرستان (:مسوولان) سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهر داراب به این یادمان ملی و تاریخی، بادگیر آن در خطر آسیب جدی جای گرفته و در واقع زنگ خطر آن نواخته شده است. فضای بیرونی و پشت بادگیر از زاویه ی دید خیابان اصلی و در واقع، سمت چپ خانهی سوخکیان که به اندازهی یک خانه عقبنشینی کرده و بن بستی را پدیدآورده به جایگاهی برای انباشت زبالههای خانگی و پلاستیکی و پسماندههای ساختمانی تبدیل شده است. همچنین این مکان به جایگاه و سرپناهی امن برای ولگردان و معتادان تبدیل شده است که در بازدید میدانی نگارنده، هنوز خاکسترآتش ولگردان برجای مانده بود و صحنهی زشت و ناخوشایندی را به نمایش گذاشته و در خور و شان یک یادمان ملی و تاریخی نیست و دهنکجی به یادگارهای نیاکانی به شمار میآید. از سویی، بخشی از پایین دیوارهها و کاهگل پشت دیوار بادگیر خانهی سوخکیان فرو ریخته و یا پوسیده و خورده شده و به مرمت و بهسازی آنی نیاز دارد.
خطر ریزش تنها بادگیر شهر داراب
در همین زمینه، عیسی فولادفر دوستدار میراث فرهنگی شهرداراب به اَمرداد گفت: «تنها بادگیر تاریخی شهر داراب در خانهی سوخکیان جای دارد و وضعیت بسیار بدی را پشت سر میگذارد و هر دم بیم آن میرود که فرو ریزد و درخطر جای گرفته است. آجرهای بخش پایین پشت بادگیر از سازه جدا شده و بر روی زمین ریخته است. خِشتهای دیوارهی سازه و بخش پایین بادگیر، پوسیده و خورده شده است. از همین روی از استواری آن کاسته و سُست و ناتوان شده است و با نگرش به فرا رسیدن فصل زمستان و بارندگیهای پیش رو و بادهای فصلی در خطر ریزش جای دارد».
فولادفر در بخش دیگری از سخنانش دربارهی خانهی تاریخی سوخکیان افزود: «خانهی سوخکیان به ثبت ملی رسیده است و زیر حفاظت سازمان میراث فرهنگی جای دارد. بادگیر این خانهی تاریخی نیاز به بِهسازی و مرمت اضطراری دارد و باید هر چه زودتر به آن رسیدگی شود وگرنه روز به روز وضعیت بدتری پیدا خواهد کرد. همچنین درکنار درِ ورودی خانه که تابلو ثبت ملی آن از سوی سازمان میراث فرهنگی به نشانهی هُشدار و آگاهی برپا شده است، پسماندههای (:نخاله) ساختمانی ریخته شده که چهرهی زشت و زنندهای را به جای گذاشته است و جای بسی افسوس و شگفتی دارد که این تابلو هم نتوانسته است از نابخردی و بی فرهنگیهای برخی از افراد در این زمینه، پیشگیری کند».
بادگیر خانهی سوخکیان، نماد شهر داراب
این دوستدار میراث فرهنگی داراب در پایان به اَمرداد گفت: «در پایین دیواری که بادگیر بر روی آن جای گرفته است و در واقع، در بخش پشت آن، با انبوه زبالههای خانگی و پلاستیکی و گاه پسماندههای ساختمانی رو به رو هستیم که چهرهی زنندهای را به نمایش گذاشته است. همچنین نَم و رطوبت به بخش پایین دیوارهی این بخش رِخنه (:نفوذ) کرده است. همهی این رویدادها در حالی رُخ داده، که تنها بادگیر تاریخی و ملی شهر داراب در خطر ریزش جای گرفته است و نیاز است که این یادگار ارزشمند که هم نماد خانهی سوخکیان و هم نماد شهر داراب است به درستی پاسداری و حفاظت شود تا بتوانیم آن را به آیندگان که دارندگان (:صاحبان) اصلی این سرزمین هستند، واگذار کنیم. از سویی، بودن این بادگیر میتواند الگویی برای ساخت بادگیرهای دیگر در خانههای این شهر تاریخی شده و به یک نماد فراگیر تبدیل شود. از همین روی، حفظ و پاسداری از تنها بادگیر شهر داراب اَمری بایسته (:ضروری) به شمار ی آید و نباید در این زمینه کوتاهی کرد».
بادگیر داراب، نیازمند مرمتهای فوری
تنها بادگیر شهر داراب که در خانهی تاریخی و ملی سوخکیان جای گرفته و به نمادی از شهر داراب تبدیل شده است، هم اینک نیازمند مرمت و بهسازیهای فوری است و سازمان میراث فرهنگی و سرپرستان شهری باید هرچه زودتر در این زمینه، اقدام کنند و پیش از فرا رسیدن فصل زمستان و آغاز بارندگیها دست به کار شوند و نگذارند خدشه و آسیبی به نماد شهر داراب وارد شود. یادمان باشد که یادمانهای تاریخی، میراث نیاکان پاک سرشتمان است که به گونهی امانت به ما سپرده شده و ما خویشکاری (:وظیفه) داریم تا آنها را همان گونه که سالم به دست ما رسیده است به آیندگان و فرزندان این سرزمین بسپریم. در پایان انتظار میرود همان گونه که بخش درونی خانهی سوخکیان در حال مرمت و بهسازی است، بادگیر زیبای این خانه را هم فراموش نکنیم.
خانهی سوخکیان
خانهی تاریخی سوخَکیان در خیابان هلال احمر و در کنار سازمان هلال احمر داراب جای گرفته است. این خانهی تاریخی وابسته به دورهی پهلوی یکم بوده و بنا است در آینده به خانهی صنایع دستی شهر داراب و خانهی فرهنگ تبدیل شود. خانهی سوخکیان از سنگ لاشه، گچ، خشت خام در دیوارها و آجر در نما ساخته شده است. این خانه به گونهی یک مجموعه بوده که در برگیرندهی سه بخش است : 1- ساختمان و حیاط اصلی 2 – اندرونی، بیرونی و به گمان فراوان بارانداز نیز داشته است 3 – بخش پیوست یا همان الحاقی.
آرایش های (:تزیینات) این خانه در برگیرنده ی گچبری و نقاشی بر روی گچ در سقفها و در نمای ساختمان و سقفهای آجری، بهرهگیری از کاشی در ازاره سر و لب درونی سازه و بهره از گچ بر روی ستونها است.
خانهی سوخکیان تا کنون تعیین حریم نشده است! و با شمارهی 4679 در تاریخ 11 دیماه 1380 ثبت ملی شده است.
در زیر نگارههایی را که به تازگی از این سازه گرفته شده است ببینید:
بادگیر خانه سوخکیان از نمایی دیگر
بادگیر حانه سوخکیان که از سمت راست نگاره پیداست
انبوه زباله ها و ظرف های پلاستیکی که در کوچه بن بست و چسبیده به خانه سوخکیان ریخته شده است و جای افسوس دارد
پشت یک اثر تاریخی و ملی که به جایگاه ولگردان و معتادان تبدیل شده و خاکسترآتش آنان هنوز برجای مانده است
بخش پایینی دیوار بادگیر از سمت کوچه که فرو ریخته است
تنها بادگیر شهر داراب در استان پارس حال خوبی ندارد
تابلو اثر که رنگ باخته و خود به اثر تاریخی تبدیل شده است!؟
وضعیت بد دیوار پشت بادگیر از سمت کوچه که نیاز به مرمت فوری دارد
وضعیت درونی بخش اصلی بادگیر که نامناسب است و به مرمت فوری نیاز دارد
وضعیت سمت چپ خانه تاریخی سوخکیان که به کوچه بنبست راهی میشود و بادگیر در آن بخش پیدا است
فرتور از سیاوش آریا است.
1986