در میان استان‌های ایران، سمنان از دید جاذبه‌های گردشگری و آثار تاریخی، جایگاه برجسته‌ای دارد. حتا برپایه‌ی برآوردها، سمنان را در شمار چند استان نخست و برتر گردشگری ایران دانسته‌اند. در میان شهرهای این استان، نگاه‌ها بیشتر به سوی شهمیرزاد می‌رود. بدان سبب که آب‌وهوایی خوش و دل‌انگیز دارد و شمار جاهای آن که به کار گردشگری و دیدن می‌آید و برای مسافران و مهمانان دل‌خواه است، فراوان است. از همه دل‌پذیرتر و دیدنی‌تر «باغ گردوی» این شهر است؛ باغی که در جهان همتا ندارد!
استان سمنان و شهرهای زیبای آن، از یک‌سو به دامنه‌های البرز راه می‌بَرند و از سوی دیگر راه به سوی جنگل‌های سرسبز و انبوه مازندران می‌کِشند. در این پهنه‌ی دل‌انگیز، کویر سمنان نیز دیدن‌ها دارد و سرشار از گیرایی‌هایی است که دل‌پسند گردشگران خواهد بود. بی‌سبب نیست که گردشگران بیگانه می‌کوشند در سفر به ایران دیدن کویر سمنان و شهرهای آن را از دست ندهند.
شهمیرزاد از مرکز استان، شهر سمنان، دوری چندانی ندارد و کمتر از 50 کیلومتر آن‌سوتر از شهر سمنان است. شهمیرزاد را «شهر نمونه‌ی گردشگری» نام داده‌اند و از دید سازه‌ها و بناهای تاریخی، جایگاهی نمایان و برجسته دارد. پیش‌تر اشاره کردیم که آب‌وهوای شهمیرزاد تا چه اندازه خوشایند و دل‌چسب است و برای آن‌هایی که از دل کویر می‌آیند و خنکایی می‌جویند، غافلگیر‌کننده و شگفت‌آور است.
خوشبختانه بافت کهن و تاریخی شهمیرزاد تا اندازه‌ای دست‌نخورده مانده است و تازگی و طراوات آن، به‌ویژه در کوچه پس‌کوچه‌هایش، دریافتنی است. در آن بافت کهن، درختانی سر به آسمان کشیده‌اند که دیرینگی آن‌ها به چندین سده می‌رسد. یکی از شناخته‌شده‌ترین آن درختان کهن‌سال، درختی است که به آن «کمان رستم» می‌گویند؛ بدان سبب که شکل دو شاخه‌ای آنچنان تنومند و ستبر است که در نگاه مردم یادآور کمان جهان پهلوان ایران، رستم، است! از زندگی پُرثمر این درخت گردو 1300 سال می‌گذرد و در شمار آثار مهم طبیعی و ملی ایران نیز ثبت شده است.
اما شهمیرزاد درختان گردوی پرشمار و انبوه دیگری هم دارد که شمار دیرینه‌سالان آن را تا 500 درخت برشمرده‌اند. از همین‌روست که در نگاه مردمِ شهمیرزاد، درخت گردو دارایی‌ای است که باید حرمت و ارزش آن را شناخت و از آن همانند موجود زنده‌ی ارزشمندی، نگهبانی کرد. این که شهمیرزاد را «شهر گردو» نام داده‌اند، بی‌سبب نیست و اشاره به شمار فراوان این درخت در این شهر دارد. در شهمیرزاد نخستین چیزی که به چشم می‌آید همان درختان فراوان گردو است که کاشت آن‌ها سر به سده‌ها و هزاره‌های دور می‌زند. این را هم یادآوری کنیم که گردوی ایران در جهان بی‌مانند است و گویا گردوی ایران تنها گونه‌ای است که مغز آن از دید خوراکی مصرف اقتصادی دارد.
باغ گردوی بزرگ شهمیرزاد
باغ گردوی شهمیرزاد پهنه‌ای برابر با 750 هکتار است. در این گستره‌ی پُر دار و درخت، 30 هزار اصله درخت گردو کاشته شده است! پس بی‌سبب نیست که آنجا را بزرگترین باغ گردوی جهان نام داده‌اند. درختان گردوی این باغ، 20 گونه‌ی گوناگون‌اند. دو گونه از این گردوها را «شهمیر» و «شاه پَر» می‌نامند و آوازه‌ای جهانی دارند. نمونه‌ای از شهمیرها و شاه‌پرهای شهمیرزاد در هیچ جای یافتنی نیست، جز در شهمیرزاد!
اگر بخواهیم آمار و رقم‌ها را به دست بدهیم باید اشاره کنیم که سالانه 200 تُن گردو از این باغ به دست می‌آید! هر درخت این باغ، چیزی میان 200 تا 400 گردو ارمغان باغدارانش می‌کند. زمانی که بازدیدکنندگان سازمان خواروبار کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو) از باغ گردوی شهمیرزاد دیدن کردند، آن را «بزرگترین باغ گردوی جهان» نامیدند و از انبوهی درختان باغ شگفت‌زده شدند. این ویژگی باغ گردوی شهمیرزاد، در جهان شناخته شده است و آن را به نام یک «اَبَر باغ» می‌شناسند. گفته اند که شهمیرزاد کهن‌ترین زادگاه گردوی جهان هم هست و گردوهایی از باغ های آن به دست می‌آید که وزنی 25 گِرمی دارند! به‌راستی که شهمیرزاد و درختان گردوی آن از شگفتی‌های طبیعت و زیست‌بوم ایران‌مان هستند.
سهام‌داران باغ گردو، خودِ مردم شهمیرزاد هستند. به سخن دیگر، 15 هزار تَن ساکن شهمیرزاد، هر کدام سهمی در این باغ دارند. آن‌ها آیین سالانه‌ای نیز دارند که جشن برداشت گردوست و از 25 شهریورماه تا 25 مهرماه ادامه می‌یابد و همه‌ی شهمیرزادی‌ها در آن باشنده هستند.
افسوس که باغ گردوی جهانی شهمیرزاد چند سالی است که با دشواری‌های دست به گریبان است. به‌ویژه خشکسالی‌های پی در پی آسیب‌هایی به این باغ زده است. هر چند کوشش‌هایی برای بازگرداندن طراوت و تازگی به باغ گردوی شهمیرزاد انجام گرفته است و طرح‌هایی به کار برده‌اند، اما کاهش گردوچینی از این باغ در چند سال گذشته، آشکارا دیده می‌شود. گویا این کاهش چیزی نزدیک به 10 تا 15 درصد بوده است.
به هر روی، ایران ما از دید جاذبه‌های گردشگری طبیعی برخوردار از توانایی‌های بسیاری است و می‌تواند گردشگران فراوانی را از جهان به این‌سو بیاورد. نمونه‌ای از آن جاذبه‌ها، همین باغ گردوی بی‌مانند شهمیرزاد است.
نگاهبان زیست‌بوم سرزمین‌مان باشیم!
*با بهره‌جویی از گزارش‌های خبرگزاری‌های ایسنا و شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
