امروز وهمن امشاسپند و اسفندماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، نَبُر، روز پرهیز از خوردن گوشت، 26 بهمنماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 15 فوریه 2022 میلادی
60 سال پیش ۲۶ بهمنماه سیدعلی نصر از بنیانگذاران تیاتر در ایران، سیاستمدار، نمایشنامهنویس، نویسنده و مترجم درگذشت. او به پدر تیاتر ایران نامور است و از جمله چهرههای کارآمد هنرهای نمایشی در ایران به شمار میآید.
نصر پایهگذار و کارگردان پرکار تیاتر ایران است که به او لقب پدر تیاتر ایران دادهاند. مهمترین کارهای او را بنیادگذاری گروه کمدی ایران در ۱۳۰۴ خورشیدی و هنرستان هنرپیشگی در ۱۳۱۸ خورشیدی نام میبرند.
تیاتر نصر، یادگار ماندگار علی نصر، یکی از نخستین تالارهای نمایش ایران پایان دوره قاجار به شمار میرود که در تهران، خیابان لاله زار، جنب گرند هتل روبهروی کوچه بوشهری جا دارد. این اثر در هفتم مهر ۱۳۸۱ خورشیدی با شماره ثبت ۶۵۲۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. سیدعلی نصر ریاست این تماشاخانه را به دوش داشت اما پس از آن که مسوولیت سفیر ایران در چین به او پیشنهاد شد به شوند فعالیتهای سیاسی برآن شد تا مدیریت تماشاخانه را به احمد دهقان بسپارد و او مدیر داخلی تیاتر شد. در این زمان بر روی تماشاخانه نصر، نام تیاتر تهران را نهادند. در واقع از نزدیک به یک سال بعد، احمد دهقان مدیریت این تماشاخانه را به عهده گرفت. تماشاخانه دایمی تهران تا ۱۳۲۹ خورشیدی پا برجا بود. در ۱۳۳۷ خورشیدی و پس از آن چندین بار دچار آتش سوزی شد اما پس از بازسازی در ۱۳۴۱ خورشیدی به پاس خدمات ارزنده سید علی نصر که در بهمن ۱۳۴۰ خورشیدی درگذشته بود با عنوان تیاتر نصر بازگشایی اما کمکم تالار دچار رکود شد.
نصر فرزند نصرالاطباء کاشانى بود. وی تحصیلاتش را در مدارس شرف، علمیه و آلیانس فرانسه به پایان رساند و سپس به سمت معلمى زبان فرانسه و ریاضیات همان مدرسه رسید. او همچنین در مدارس نظامى، علوم سیاسى و اقدسیه نیز مشغول به کار شد و سپس به وزارت دارایی رفت و نزدیک به ۲۰ سال در آن وزارتخانه بود. وی در آغاز مشروطیت به کار نمایش و تیاتر روى آورد تیاترملى را پایهگذاری کرد. او براى آموختن فن نمایش به اروپا رفت و پس از بازگشت، کمدى ایران را به سبک تیاتر اروپایى بنیاد کرد و ریاست کمیسیون نمایش را در سازمان پرورش افکار ۱۳۱۸ بر دوش گرفت. همچنین هنرستان هنرپیشگى را پایه گذاشت و خود به تدریس تاریخ هنر پرداخت. او برخی از آثار خود را از مولیر برمیگرفت. وی مردى دانشمند و دارای تالیفات بیشمار بود و شمار زیادى نمایشنامه نوشت و اجرا کرد و کتابهایی نیز در تیاتر دارد. او چند تیاتر هم در ایران بنا نهاد.
نصر در ۱۳۱۵ به فرمانداری مازندران گمارده شد و نزدیک به سهسال استاندار آنجا بود و در ۱۳۱۸ على منصور وزیر پیشه و هنر او را به معاونت خود برگزید و وقتى علی منصور به نخست وزیرى رسید، او کفالت وزارت پیشه و هنر را بر دوش گرفت. وی پس از شهریور ۱۳۲۰ مدتى هم معاونت وزارت کشور شد و در ۱۳۲۵ در یکى از کابینههاى احمد قوام به وزارت پست و تلگراف معرفى شد ولى دوران وزارتش دیری نپایید و از آنجا با سمت سفیر رهسپار پاکستان و سپس سفیر ایران در چین ملى شد
علی نصر سرانجام سال 1340 در ۶۶ سالگی در تهران درگذشت و در امامزاده عبداله بهخاک سپرده شد.
وهمن امشاسپند دومین روز از هر ماه سی روزه در گاهشمار زرتشتی است. واژهی وهمن دو بخشی است یعنی «وهو» به چم نیک و خوب و «منه» از بن «من» بمعنای اندیشیدن شناختن و فهمیدن است هر دو بخش یعنی اندیشه نیک است بهمن از فروزههای اهورا مزدا است در جهان مینوی نمایندهی اندیشه نیک. بهمن در اوستا وهومنه خوانده میشود.
*«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به كار مى رود.
استاد فرزانه فردوسی بزرگ میسراید:
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
نخستین آفریدهی اهورامزد هست و یكی از مهین ایزدان مزدیسنای هست .
در جهان مینویی نماد پاكى اندیشه و خرد و دانایی خداوندگار هست.
آدمی را به خرد و اندیشه كردن و دانایی بهره مىبخشد و آدمی را به پروردگار هستی نزدیک مىسازد .
وهمن همان بزرگ امشاسپند و ایزد بزرگ هست كه در خواب روان اشو زرتشت سپنتمان را به پیشگاه اهورامزدا رهنمون كرد .
ایزد وهومنه به آدمی سخن نیک و گفتار برتر آموزش مىدهد و آدمی را از ژاژگویی و هرزهگویی باز مىدارد.
اندیشهی نیک و منش نیک اهورایی و نخستین امشاسپند و پرستار جانوران هست . نخستین روز نبر در ماه زرتشتی هست و در این روز خوردن گوشت پرهیز مىدارند . با ایزد ماه ، گوش، و رام روز هم كار هستند.
اندیشهی نیک، اندیشهای است که مردمان سراسر جهان را بهسوی اشا سو میدهد و اندیشه بد اندیشهای است که مردمان را به فریب و کژ راهی انداخته و آنها را از اشا دور میسازد. در گاتها سناریوی آزاد اندیشی و دموکراسی اجتماعی بهروشنی بهچشم میخورد. وهومن به اندازهای در آیین مزدیسنی مهم است که گفته میشود آن زندگی بهترین زندگی بهشمار میآید و تنها از راه اشا میتوان به آن رسید. واژهی وهومن در گاتها ۱۲۷ بار آمده است.
زرتشت با نیروی خرد و بکارگیری اندیشهی نیک به شناخت خداوند دست یافت. اندیشه نیک یا خرد مقدس یا بهمن نمادی از گوهر خرد اهورا مزدا است که خود سرچشمه خرد است.