نشان عالی یونسکو در آیین جایزهی حکیم نظامی با باشندگی گروهی از چهرههای فرهنگی و هنری به برگزیدگان این رویداد پیشکش شد.
آیین بزرگداشت حکیم نظامی پسین پنجشنبه ۱۹ اسفندماه با باشندگی چهرههای فرهنگی و هنری در تالار وحدت برگزار شد.
به گزارش ایلنا، حجت الله ایوبی در این آیین که اجرای آنرا عبدالمهدی مستکین (مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو-ایران) بردوش داشت گفت: دربارهی حکیم نظامی چه میتوان گفت و سخن گفتن دربارهی این سراینده سخت است. خوشحالیم امروز شنیده میشود که «همه عالم تن است و ایران دل». حکیم نظامی در سدهی ششم بر بام ایران ایستاد و این دوگانه زیبا را گفت که جهان بر دو بخش است ایران دل جهان است و جهان تن.
وی ادامه داد: چقدر باید دربارهی این مهم حرف زد. دل کانون عشق، عاطفه و مهر و پنجرهای به نور و روشنایی است و تن کانون تاریکی و ظلمت است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران توضیح داد: این دوگانه خیلی اهمیت دارد. نظامی در پنج گنج که گنجینه است و اساتید بزرگی این گنج را رونمایی کرده و به نسل آینده معرفی می کنند نشان داد که جهان دل، جهانی است که اهالی هنر در آن برتر هستند و دیگر کسی بر کسی برتری جز بر هنر ندارد.
ایوبی ادامه داد: حکیم نظامی در ژرفای سدههای میانی (:قرون وسطی) که قهرمانان غرب شوالیهها بودند میگوید: «نجوید کسی بر کسی برتری / مگر کز طریق هنر پروری». این سخن برای «جهان تن» قابل فهم نبود و همین امروز نیز برای جهان تن قابل فهم نیست. این سخن سدهی ششم است و فرزانگان ما میگویند باید قدر هنر و فرهنگ را دانست.
وی توضیح داد: امروز پس از 75 سال در یونسکو به این نتیجه رسیدند که نباید از آموختن دست کشید و این شعار امروز یونسکو است اما حکیم نظامی در سدهی ششم می گوید: «هرکه ز آموختن ندارد ننگ / در برآرد ز آب و لعل از سنگ».
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران یادآوری کرد: جهان تن در اعماق تاریکی بود و در ایران، حکیمان ایرانی دربارهی فرهنگ هنر سخن میگفتند.
ایوبی گفت: قصههای خسرو و شیرین را استادان گفتند؛ خسرو وقتی به یک باغبان ستم میکند پدرش هرمز او را ترک میکند و تخت و تاج را به باغبان میبخشد و حاکمان جهان دل اینگونه باید باشند.
وی یادآور شد: هانری ماسه ایرانشناس، در سال 1970 میلادی، رمان خسرو و شیرین را به فرانسه بر میگرداند و میگوید این نخستین رمان جهان است. ببینید که زنان در آثار نظامی چه جایگاهی دارند و نظامی تصویری مقتدر و وفادار و قدرتمند از زنان در آثارش به تصویر می کشد.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو یادآوری کرد: ما شما را به رونمایی از خط نیاکان دعوت کردهایم. از حضور اساتید ارجمند سپاسگزارم و از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقدیر میکنم. از مسوولان اراک برای بزرگداشت نظامی سپاسداری میکنم از مدیریت تالار وحدت سپاسگزارم. در این نشست از بزرگان هنر که این گنج را به زبانهای هنری به ما معرفی کردند سپاسگزاریم و برنامههای باشکوتر بیشتری پیش رو داریم.
نظامی، فردوسی دوم است
در بخش دیگری از این آیین اصغر دادبه (استاد دانشگاه) گفت: ما صبر میکنیم تا وقتی میبینیم ممکن است کار از کار بگذرد میدویم. باید موضوع را جدی بگیریم و کتابهای درسی و رسانهها پاسخ دروغها را با راستی بدهند.
وی ادامه داد: نظامی، فردوسی دوم است. فردوسی از طریق حماسه هویت ملی را تثبیت کرد و او از طریق داستانهای غنایی. در همه آثارش «همه دنیا تن است و ایران دل». هنر نظامی حتی فروترین مضمون را اعتلا میدهد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: ما دو برداشت در تاریخ از اسکندر داریم. تلقی واقعی اسکندر نفرینشده (:ملعون) است که بنای هخامنشیان را نابود کرد و میدانیم آموزشهای ارستو حرامش باد. برداشت دوم و خطا همان تلقی اسکندرنامه است. نظامی، متشرع و همان اندازه ایران دوست و میهنپرست است.
نظامی متشرع و میهنپرست است
سپس در بخش دیگری از این برنامه جلالالدین کزازی (شاهنامهپژوه و استاد دانشگاه) عنوان کرد: بزم درباره یکی از فرزندان برومند ایران است. ما بر نظامی ستم روا داشتیم. او که از سالاران سخن پارسی است، در ایران ارج نهاده نشده است. همسنگ و همتراز دیگر بزرگان سخن مانند فردوسی و سعدی و حافظ و مولانا نیست. هرچند او بر قلمروی خود یعنی بزمنامه سزای برترین است و بر ستیغ ایستاده است.
وی ادامه داد: عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد. کسی در گوشهای سخنی ناساز و بیپایه در میان نهاده و ما هم بر آن سر آمدهایم که پاسخی به این سخن بیسر و بن بدهیم. اما انگیزه هر چه باشد، این رخدادها بسیار خجسته و مایه همدلی است و شاید نظامی از سایه بیرون آید.
کزازی یادآوری کرد: خسرو و شیرین گذشته از اینکه شاهکاری شگفت در ادب پارسی است، برترین برنامه ایرانی و جهانی است. در خسرو و شیرین، ما با دو چهره دلداده روبرو هستیم؛ یکی چهره بنیادین یعنی خسرو و یکی چهره کنارین یعنی فرهاد. اما اگر سرگذشت بزمنامهسرایی را پی بگیریم، بر دگرگونیها درنگ کنیم، در فرجام، فرهاد را به ناچار برتر از خسرو خواهیم دانست. فرهاد چهرهای کلیدیتر است. زیرا بر روی بزمنامهسرایی ایرانی و پارسی در تازهای بر میگشاید.
این استاد دانشگاه درباره بزمنامه و رزمنامه گفت: رزمنامه بسیار کهن است. کهنترین گونه ادبی است. اما رزمنامهای را نمیشناسیم که با بزمنامه بیگانه باشد. چه شد رزمنامه به بزمنامه گرایید؟ این گمان است که آواز خوانان پرسه زن در ایران اشکانی و ساز نی و اروپای سدهی میانی، داستانهای کهن را به آواز میسرودند و بخش بزمنامهای از دل آنها بیرون آمد.
نظامی مردمیترین شاعر ماست
همچنین در بخش دیگری از این آیین ژاله آموزگار (استاد دانشگاه و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی) عنوان کرد: من هم مانند همه عاشق ایرانم و همه عاشق ایرانیم و نظامی نماینده این عشق است. دورانی که در آذربایجان و جای دیگر دانشجو بودیم، کسی جرات نمیکرد بگوید شاعر پارسیگوی ما ترکی شعر گفته است. من آذری هستم اما ایران یک زبان دارد که زبان پارسی است و این امر ما را به هم پیوند میدهد.
وی افزود: نظامی نماینده ادبیات بزمی است، بازمانده خنیاگران که فرهنگ مردمی را نگه داشتند. باید پشت ادبیات یک قدرت باشد؛ قدرت سیاسی و یا اعتقادی و برای همین کتابهای دینی ما ماندند. داستانهای نظامی، بازمانده ادبیات ایران باستان است. نظامی فرهنگ ادبیات مردمی را به ما داده و مردمیترین شاعر ما است.
نظامی شاعر زندگیست
در ادامه این آیین مهدی محبتی (استاد زبان و ادبیات فارسی) بیان کرد: نظامی شاعر زندگیست و به زندگی بیش از دیگر شاعران توجه کرده است. از ابتدا نحوه سلوک شخصی او منحصر به فرد بود. او برای اصحاب فرهنگ و هنر و اندیشه الگوی متناسب است و با ارباب غربت فاصله خود را حفظ میکند.
محبتی ادامه داد: نظامی حرفش را میزند، جایی که بایسته است رهنمود میدهد و جایی کنار میکشد. او تاکید دارد میتوان به قدرت رهنمود داد. بزرگترین سرمایهی هر کسی شکفتگی درونی او است؛ مانند غنچهای که باز میشود.
وی افزود: تنها سرایندهای که در فرهنگ ما، کلام را به بالاترین سطح دیدار میرساند، نظامی است. ما از نظامی سالهاست غافلیم و او انسانی اخلاقی بوده است. همه کسانی که زندگی را دوست دارند، الگوهایی هستند که در آثار نظامی دیده میشود. او بحث عدالت را در آثارش دارد.
در ادامهی برگزاری این آیین نخستین جایزه حکیم نظامی، نشان عالی یونسکو به پاس فعالیتهای هنری و پژوهشی به کیخسرو خروش (خوشنویس)، محمدباقر آقامیری (نگارگر)، بهروز غریبپور (کارگردان تیاتر)، خانواده زندهیاد حسین دهلوی (آهنگساز)، محمد روشندشتی (ادبیات)، مهدی محبتی (استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر ادبیات فارسی)، سعید شفیعیون (خواننده و استاد دانشگاه)، کوروش اسدپور (خواننده)، عبدالمجید ارفعی (پژوهشگر و متخصص زبانهای باستانی) و حاتم عسگری فراهانی (ردیفدان و موسیقیدان) پیشکش شد.
بهروز غریبپور پس از دریافت این نشان گفت: وقتی گفتیم نظامی و ناصر خسرو و… دلیل نیست همه باور کنند آیت بزرگان برای ما هستند تا اپراها و فیلمها ساخته نشود و کتابها خوانده نشود. این بزرگان در اختیار ما نیستند. ما همیشه در خطر هستیم. باید در تمام روزهای سال ارکستر سمفونیک ما از اشعار بزرگان اپرا بنوازد. من برای اپرای لیلی و مجنون هزینه زیادی کردم.
سعید شفیعیون نیز گفت: ارزش و اهمیت نظامی بسیار برجسته است. او بیمانندترین شاعر در ادبیات جهان است که عرصه زمان و مکان را درنوردیده است.
حاتم عسگری فراهانی نیز با گرامیداشتن یاد و نام نکیسا بیان کرد: سالها بود دم از نظامی میزدم. چرا میگویند نظامی گنجوی و نه نظامی تفرشی؟ اولین استاد روح و روان حکیم نظامی است. عمرم را برای موسیقی گذاشتم و موسیقی ما را زنده نگه میدارد.
در پایان این آیین، با باشندگی منوچهرشاهسواری و علی نصیریان نشان عالی یونسکو به شهرام ناظری پیشکش شد.
در ادامه علی نصیریان بیان کرد: یونسکو کار ارزشمندی کرده است و بسیار مفتخرم که این لوح را به شهرام ناظری که از یگانهها و سرمایهها است، تقدیم میکنم. تجلیل خوب است اما در این دنیای مغشوش تضادها را چگونه برای خودم حل کنم؟
وی با اشاره به حواشی پیشآمده برای فیلمسینمایی لامینور گفت: از یک طرف تجلیل میکنیم و از یک طرف مهرجویی را میرنجانیم. مهرجویی که ۵۰ سال است بهترین فیلمهای ایران را ساخته و منحصر به فرد و از کارگردانان باسواد مملکت است. به خاطر فریادهای ۸۰ ساله مهرجویی در آن ویدیو، گریه کردم. از دکتر ایوبی بابت اهدای نشان تقدیر میکنم. با ما نامهربانی نکنید.
در پایان این مراسم نیز شهرام ناظری به خنیاگری پرداخت.
سید احمد محیط طباطبایی، محمدرضا اصلانی، علیرضا رئیسیان، یونس شکرخواه، الهه خاتمی، یدالله کابلی، محمد حیدری، شکرخدا گودرزی، مجید امامی، ایرج حسابی، سید احمد مجرد و جمع دیگری از اهالی فرهنگ و هنر از دیگر باشندگان در این بزرگداشت بودند.
