باستان‌شناسان ایرانی و ایتالیایی در سیزدهمین فصل کاوش در گستره‌ی باستانی تل آجری در مرودشت استان فارس، به دیوار خاوری دروازه پارسه تخت‌جمشید دست یافتند.
به گزارش ایسنا، سیزدهمین فصل کاوش‌های باستان‌شناسی «دروازه پردیس پارسه تخت جمشید» در محوطه‌ی باستانی تل آجری در مرودشت استان فارس، به سرپرستی علیرضا عسکری چاوردی از دانشگاه شیراز و پی‌یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیای ایتالیا به گونه‌ی مشترک و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس، پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و معاونت میراث فرهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در حال انجام است.
علیرضا عسکری چاوردی، سرپرست این هیات باستان‌شناسی، مهمترین دستاورد پژوهشی این فصل از کاوش‌های باستان‌شناسی، را کشف کامل دیواره‌ی خاوری دروازه پارسه تخت جمشید و شناسایی پلان کامل سازه‌ی دروازه اعلام کرد.
او گفت: دیوار خاوری این دروازه به درازای ۴۰ متر و پهنای ۱۰ متر سرتاسر از آجر و خشت و هسته این دیوارِ سترگ به ضخامت پنج متر از خشت خام و از هر سوی نمای داخلی و بیرونی به پهنای ۲.۵ متر با آجر ساخته شده است.
این باستان‌شناس، بهره‌گیری گسترده از ملات قیر را از جالب‌ترین فنون به‌کاررفته در ساخت دیواره بزرگ دروازه پارسه تخت جمشید دانست و افزود: ملات به‌کار رفته در میان رَج‌های آجری سرتاسر پهنه این دیوار، از نوعی ملات قیر است که در دوره هخامنشی به صورت گسترده استفاده شده و به نظر می‌رسد از قیر بیش‌تر به عنوان ملات ساختمانی برای ساخت بنا استفاده شده است.
سرپرست هیات باستان‌شناسی تل آجری، از جالب توجه‌ترین کشفیات اخیر در این محوطه‌ی باستانی را نمایان شدن سرتاسر دیواره خاوری دروازه با آجرهای لعابدار رنگین اعلام کرد.
به گفته‌ی عسکری چاوردی، کشف پنل‌های رنگین لعابدار از ردیف جانوران استوره‌ای، گل‌های هشت‌پر و آجرهای لعابدار سفید، زرد، آبی و سبزرنگ نشان می‌دهد که این دروازه در دوران شکوه خود، یکی از پرآوازه‌ترین دروازه‌های جهان باستان بوده است.
بنابر گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، گستره‌ی باستانی نامور به تَل آجری در فاصله‌ی سه کیلومتری شمال باختری تخت جمشید در محل معروف به باغ فیروزی قرار دارد. ابعاد این محوطه ۳۰ در ۴۰ متر است. تپه‌ای باستانی به بلندای سه‌متر از سطح زمین‌های پیرامون در حریم درجه ۱ تخت جمشید جای دارد. این محوطه باستانی در ۱۷/۳/ ۱۳۸۵ با شماره ۱۵۵۳۰ در فهرست میراث ملی کشور ثبت شده است.
دروازه شهر پارسه، ساختمانی با جهت شمال غربی- جنوب شرقی است، اما نزدیک‌به ۲۰ درجه از محور خاوری ـ باختری انحراف دارد. این سازه ابعادی برابر با ۰۶/۲۹ متر (شمال شرق- جنوب غرب) ×۰۷/۳۹ متر (شمال غرب- جنوب شرق) داشته و از دیوار ستبری به عرض ۴۷/۱۰ متر تشکیل شده که فضایی داخلی به ابعاد ۰۰/۸ متر عرض و ۳۳/۱۴ متر درازا را دربَر می‌گیرد. مسیر دسترسی به این اتاق از دو راهرو به عرض ۶۳/۴ و طول ۲۴/۱۲ امکان‌پذیر بوده است.
با دستیابی به سنگ‌نگاره‌های میخی بابلی و ایلامی و با توجه به کارکرد بنا روشن شد که این سازه یک دروازه یادمانی از آغاز دوره‌ی هخامنشی بوده است.
این دروازه‌ی باشکوه، در مقیاس وسیع‌تری طرح دروازه پرآوازه‌ی ایشتار (حدود ۵۸۰ پیش از میلاد) را تکرار می‌کند که پیش از ساخت تختگاه تخت جمشید در دوره یکی از دو پادشاه نخستین پارسیان ساخته شده است. گمان می‌رود آرمان از ساخت این دروازه برای نشان دادن گشودن (:فتح) شهر بابل در سال ۵۳۹ پیش از میلاد در دوره کوروش بزرگ بوده است. این سازه سراسر از آجر و خشت ساخته شده است. نمای سرتاسر دیوارها با آجرهای لعابدار آذین شده است. آذین بخش پایین دیوارها دارای نقش‌های هندسی و گُل است. آجرهای لعابدار پرشمار به دست‌آمده از آوارهای سازه نشان می‌دهد سرتاسر سطح دیوارها با نقش جانواران استوره‌ای گاو نر و جانور ترکیبی «موشخوشو» آذین شده بود.
این سازه‌ی تاریخی امکان دسترسی به یک باغ سلطنتی (پردیس) را فراهم می‌کرد که دربردارنده‌ی یک کاخ بزرگ بود و اکنون ویرانه‌های آن در گستره‌ی فیروزیِ ۵، موجود است. این دروازه‌ی یادمانی، در دوره هخامنشی متروک شد، سپس بر در پیِ زمین‌لرزه‌ای بزرگ، ویران شد و در دوره‌های پس از آن دیوارهایش به غارت رفت.
پارسه شکوهمندترین شهر ایران باستان دارای دروازه‌ای زیبا هم‌طراز با دروازه بابل بوده است. این دروازه در کهن‌ترین بخش شهر در فاصله‌ی سه کیلومتری غرب کاخ‌های تخت جمشید جای دارد. کیفیت ساخت هنری، حجم، ابعاد فنی و روش ساخت سازه برابر با دروازه ایشتار بابل، دارای ارزش است. این دروازه در مسیر کاخ‌ها و سازه‌های سلطنتی بخش کهن شهر در همان آغاز دوره‌ی هخامنشی ساخته شد.
