فصل ششم کاوش‌های باستان‌شناسی در گستره‌ی تاریخی بازه هور دستیابی به دیده‌های (:شواهد) تازه‌ای از یک نیایشگاه دوره‌ی ساسانی را در پی داشت.
به گزارش ایلنا و به گفته‌ی روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، میثم لباف خانیکی، سرپرست گروه باستان‌شناسی و هموند (:عضو) هیات علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران، گفت: گستره‌ی تاریخی بازه هور که در 70 کیلومتری مشهد و در نزدیکی روستای رباط سفید استان خراسان رضوی جای دارد، از سال 1393 موضوع بررسی، گمانه‌زنی و کاوش باستان‌شناسی قرار گرفته و پژوهش‌های سال‌های گذشته زوایای ناشناخته‌ای از این محوطه‌ی باستانی مهم را آشکار ساخته است.
او افزود: محوطه‌ی بازه هور که در گستره‌ای به وسعت 20 هکتار گسترده شده متشکل از یک سکونتگاه، یک گورستان و 2 مجموعه معماری مذهبی است که به شوند وجود چهارطاقی سنگی که در جبهه‌ی شمالی آن جای دارد شآوازه یافته است.
این باستان‌شناس یادآوری کرد: این چهارطاقی به عنوان نخستین سازه‌ی ثبتی خراسان در سال 1310 به شماره‌ی 39 در فهرست آثار ملی ثبت شده است. کاوش‌های باستان‌شناسی که از سال 1397 در جبهه‌ی جنوبی این محوطه دنبال شده است، به شناسایی برجای‌مانده‌های (:بقایای) معماری یک آتشکده‌ی ساسانی انجامید که تا اوایل دوران اسلامی فعال بوده و نهایتا در پیِ زمین‌لرزه‌ای مهیب ویران شده است.
او گفت: کاوش چندسال گذشته نشان داده که فضای داخلی این آتشکده با گچبری‌های نفیس زینت می‌یافته و هسته‌ی مرکزی آن با استفاده از ساخت‌مایه (:مصالح) مرغوب آجر و گچ ساخته شده بود.
هموند هیات علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران افزود: افزون‌بر قطعه‌های پرشمار ظرف‌های سفالی و شیشه‌ای و قطعه‌های گچ نگاشته شده به خط فارسی میانه اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی ماهیت این آتشکده و بانیان آن در دسترس قرار داده است.
لباف خانیکی ادامه داد: یافته‌های تازه‌ترین فصل کاوش بیان‌گر آن است که بر دیوارهای این آتشکده با بهره‌گیری از گچبری صحنه‌هایی از بارعام چهره‌های بلندپایه (:صاحب منصب) و به گمانی دیهیم‌بخشی، ضیافت، شکار و اجرای مراسم آیینی نمایش داده شده بود که شوربختانه بخش چشمگیری از آن‌ها در در پیِ رخدادهای طبیعی و دخالت‌های انسانی آسیب دیده و از میان رفته است.
سرپرست هیات باستان‌شناسی گفت: در نتیجه‌ی کاوش‌هایی که در 6 فصل در گستره‌ی تاریخی بازه هور انجام شده، جزییات پلان اصلی چهارطاقی سنگی و آتشکده‌ی جبهه‌ی جنوبی کاملا شناخته شده و آگاهی‌های ارزشمندی درباره‌ی تاریخ و هنر خراسان در سده‌های منتهی به دوران اسلامی در اختیار قرار گرفته است.
هموند هیات علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران در پایان یادآوری کرد: برپایه‌ی وسعت درخور نگرش این مجموعه‌ی مذهبی، کیفیت ساخت‌مایه‌های بهره برده شده، شیوه و تزیینات مهرازی (:معماری)، موقعیت جغرافیایی و نحوه‌ی بهره‌برداری از فضاهای مهرازی، این آتشکده مهمترین نیایشگاه حوزه‌ی فرهنگی شمال خاوری ایران در دوره‌ی ساسانی به شمار می‌رفته و پژوهش‌ها درباره‌ی شناسایی ماهیت دقیق آن همچنان ادامه دارد.
