مدیرکل میراث‌فرهنگی استان فارس درحالی تصویری از مرمت سرای گمرک در بازار وکیل شیراز را در فضاهای مجازی (اینستاگرام) بازنشر کرد که در پروژه مرمت این سازه‌ی تاریخی از ایزوگام استفاده شده است. کارشناسان مرمت در ایران می‌گویند، استفاده از ایزوگام برای سازه‌های تاریخی مناسب نیست چراکه باعث جلوگیری از تنفس طبیعی مواد و ساخت‌مایه‌های (:مصالح) سنتی میشود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، استفاده از ساخت‌مایه‌های نامناسب در مرمت بناهای تاریخی ایران، موضوع تازه‌ای نیست. ناسازگاری میان ساخت‌مایه‌های قدیمی و نوین و بهره‌گیری از تکنیک‌هایی که مرمت‌گران در بناهای تاریخی به کار می‌برند در بسیاری از مواقع با شکست پروژه مرمتی روبه‌رو شده است.
سرای گمرک بازار وکیل درحالی با ایزوگام درحال مرمت است که برپایه‌ی نظرات متخصصان مرمت، استفاده از ایزوگام برای سازه‌های تاریخی مناسب نیست و باعث جلوگیری از تنفس طبیعی مواد و ساخت‌مایه‌های سنتی میشود. روشی که پیش‌تر در بازار اصفهان و فضاهای پیرامون میدان نقش‌جهان هم به‌کار رفت و در بارندگی‌ها باعث ریزش بخش‌هایی از سقف شد!
اکنون مدیرکل میراث‌فرهنگی استان فارس درحالی تصویری از مرمت سرای گمرک در بازار وکیل شیراز را در صفحه‌های مجازی بازنشر می‌کند که متخصصان مرمت این اقدام را سراسر نادرست می‌دانند که به‌دلیل نبود اقدامات کارشناسی اصولی در سازه‌های تاریخی به‌‌‌گونه‌ی چشمگیری تکرار میشود.
«محمد حسن محبعلی» پیشکسوت مرمت در ایران با دارا بودن بیش از نیم سده تجربه‌ی مرمتی در مهمترین سازه‌های تاریخی ایران درباره‌ی تازه‌ترین اقدام اداره کل میراث‌فرهنگی استان فارس در بازار وکیل گفت: ایزوگام روی سطوح شیب‌دار و همچنین سطوح مسطح بیشتر از ده سال دوام نمی‌آورد و حتی شرکت ایزوگام در سطح صاف ده سال ضمانت می‌کند و بر این باور است پس از گذشت ده سال دوباره باید ایزوگام‌ها نو (:تجدید) شود.
وی افزود: برای مرمت گنبد و سطح‌های شیب‌دار بهترین روش قیرگونی است. ایزوگام مشکل پیدا می‌کند چراکه با تابش نور خورشید درزها باز میشود آب به زیر ایزوگام نفوذ پیدا می‌کند. یکی از نمونه‌های ناموفق ایزوگام در بناهای تاریخی مسجد شاه اصفهان بود که وقتی ایزوگام را بلند کردیم متوجه نم و رطوبت در سازه شدیم.
محبعلی با بیان اینکه چرا در مرمت سازه‌های تاریخی با وجود هشدارهای کارشناسان و متخصصان مرمت همچنان از ایزوگام استفاده می‌کنند، گفت: متاسفانه وضعیت بدنه کارشناسی میراث‌فرهنگی خوب نیست و بدون آنکه کار کارشناسی اصولی صورت گیرد برخی پیمانکاران اقدام به مرمت در مهمترین سازه‌های تاریخی می‌کنند که برآیندش جز ویرانی به‌دنبال ندارد.
این پیشکسوت میراث‌فرهنگی با پافشاری بر اینکه بازار وکیل یکی از بازارهای مهم ایران به‌شمار می‌رود، ادامه داد: بازار وکیل یکی از مهمترین و با ارزش‌ترین بازارهای تاریخی ایران است که سقف‌های آن شیب تندی دارد و در مرمت آن به‌هیچ‌روی نباید از ایزوگام بهره برد.
ساشا ریاحی مقدم، یکی دیگر از کارشناسان مرمت در ایران بر این باور است، اگر سازه در دوره‌ای با آجر و سیمان مرمت یا بازسازی شده باشد، قیر و گونی مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی اگر سازه با مواد و ساخت‌مایه‌های سنتی مانند خشت‌وگل یا آجر و گل و آهک باشد حتی قیر و گونی هم به‌هیچ‌وجه مناسب نیست و باعث آسیب خواهد شد.
به گفته‌ی وی استفاده از ایزوگام برای سازه‌های تاریخی مناسب نیست و باعث جلوگیری از تنفس طبیعی مواد و ساخت‌مایه‌های سنتی میشود.
مرمت غیراصولی سازه‌های تاریخی ایران از سوی کارشناسان بی‌تجربه و پیمانکاران یکی از مهمترین چالش‌هایی است که متخصصان بر آن تاکید دارند. کم‌توجهی به مسائل نظارتی سبب شده بسیاری از سازه‌های تاریخی با مرمت نه‌تنها حال و روز بهتری پیدا نکنند که آسیب پذیرتر هم شوند. نمونه‌ی آن دو مسجد تاریخی اصفهان شیخ لطف‌الله و شاه عباسی که به‌دلیل مرمت غیراصولی با انتقادهای بسیاری روبه‌رو شد. کارشناسان مرمت بر این باورند که، مدیران میراث‌فرهنگی در مرمت سازه‌های تاریخی باید ریزبینی و کوشش بیشتری در نظر بگیرند چراکه با مرمت غیراصولی گاه به سازه‌ها آسیب‌های جبران ناپذیری وارد میشود که به‌هیچ روی قابل اصلاح نیست.
یک پاسخ
این روش ایزوگام کردن غلط است . اونم سازه ی خشت وگل. به هر ترتیب اب مجدد در گودال ها جمع میشود. و بدلیل سنگینی ایزوگام سریعتر سقف فرو میریزد. باید یک سقف کاذب شیب دار درست کرد تا اثار باستانی دوام بیاورند.