جهان در حال گذر از روزهایی دشوار و هراسناک است. روزهایی که سایهی مرگ از هر زمانی به انسان هوشمند و پرمدعا نزدیکتر شده است. شوربختانه این بلای نابهنگام با بهترین روزها در فرهنگ ایرانیان برابر شده است؛ روزهایی که نوید نو شدن با خود دارد. اما برای گذر از این روزگار سخت، چارهای جز بردباری و امید نیست.
اکنون که در نوروز کرونایی، ناخواسته زمانی برای آسودگی از کارهای روزمره فراهم شده است، شاید گردش مجازی در موزههای ایران یکی از راههای گذران این روزهای بهناچار باشد. گردشی که ما را با تاریخ و فرهنگ دیرینهسال و کهن سرزمینمان، ژرفتر و بردبارانهتر آشنا میکند.
در سومین بخش از گردش مجازی به بازدید از موزهی موسیقی اصفهان، موزهی بانک ملی و موزهی فرش ایران میرویم.
موزهی موسیقی اصفهان
اصفهان نه تنها «نصف جهان» که چه بسا جایگاه هنر موسیقی ایران زمین هم هست. از ساختمانها، کاخها، مسجدها، میدانها و بسیاری جاهای تاریخی و تماشایی اصفهان که بگذریم، باید از استادان موسیقی آن یاد کرد که به هنر ایران رنگورویی دیگر بخشیدهاند. شمار هنروران موسیقی اصفهان چنان فراوان است که نام آنان در حافظهی هر هنردوستی جای دارد. شاید از همینرو است که در آذرماه سال 1394 خورشیدی، به یاد دو تَن از دوستدارن موسیقی سنتی ایران، مهرداد جیحونی و شهریار شکرانی، نخستین موزهی موسیقی کشور در شهر اصفهان بنیانگذاری شد.
این موزه بخشهای گوناگونی دارد که در آنها بیش از 300 ساز موسیقی ایرانی دستهبندی و نمایش داده شده است. از راه شنیداری نیز میتوان با صدای هر کدام از آن سازها آشنا شد و روش نواختن آنها را دید.اما در بخش مجازی موزهی موسیقی اصفهان، که در تارنمای موزه دیده میشود، چندین بخش بسیار دیدنی هست. این بخشها دربردارندهی تالارهایی است که در آنجا سازهای سنتی و گوناگون موسیقی ایران نگاهداری میشوند. یک بخش سازهای کوبهای است. در این بخش سازهای بوقی و سوتها نیز نگهداری میشوند. بخشهای دیگر موزه چنیناند: بخش گنجینهی سازهای ملی؛ بخش قیچک؛ بخش ارکستر سازهای ملی- کمانچه؛ بخش سنتور؛ بخش رباب و سه تار و عود؛ بخش نای و بخش تار. چندین بخش از اتاقهای موزه که مجازی میتوان دید، ویژهی سازها و ابزارهای موسیقی جایجای ایران همانند: لرستان و بختیاری، کرمان، بوشهر، خراسان، کردستان و استان های دیگر ایران است. یک بخش دیدنی نیز ویژهی استاد حسن کسایی، نوازندهی پُرآوازهی نی، است.
اما بخشی از موزهی موسیقی اصفهان که مجازی نیز میتوان دید، به نام «سرآهنگان» نامیده شده است. این بخش یادبودی برای استادان برجسته و نامآور موسیقی اصفهان است.
در این بازدید مجازی میتوان به گوشهگوشهی موزه سر کشید، صدای دلنشین سازهای ایرانی را شنید، تصویر شماری از استادان موسیقی را دید، ویترینهایی را که در درون آنها باسلیقهی بسیار سازها چیده شده است، نگریست و با هنر موسیقی ایران بیشتر و بیشتر آشنا شد. ورودی موزه نیز که زیباست، از راه مجازی دیده میشود. نشانی تارنمای موزهی موسیقی اصفهان و بخش مجازی آن چنین است:
موزهی بانک ملی ایران
موزهی بانک ملی ایران در 10 اسفندماه سال پیش، برای جلوگیری از گسترش بیماری کرونا، بسته شد. اما این امکان را برای دوستداران فراهم کرده است که با رفتن به بخش مجازی تارنمای بانک ملی، آثاری را که در این موزه نگهداری میشود، ببینند.
ساختمان بانک ملی ایران و بنیانگذاری آن به دورهی پهلوی نخست بازمیگردد. در سال 1396 خورشیدی، مدیران بانک ملی تصمیم گرفتند که موزهای را برای بازدید از آثار و پیشکشهای هنریای که به این بانک داده شده است، بنیانگذاری کنند و به نمایش همگانی بگذارند.
در این موزهی دیدنی، چندین بخش هست. بخش نخست ویژهی سکههای ایران، از روزگار باستان تا دورههای پس از آن است. بخشی تاریخچهی بانکداری در ایران و بنیانگذاری بانک ملی را دربردارد. اسکناسهای دورهی پهلوی را در بخش سوم و ابزارهای بانکداری را در بخش دیگر موزه میتوان دید.
اما تابلوهای دیدنی و گرانبهایی در موزه هست که بانک ملی ایران در روزگار پهلوی دوم خریداری کرده است. پیشکشهایی که کشورهای گوناگون به بهانهی پنجاهمین سال بنیانگذاری بانک ملی ایران ارمغان این بانک کردهاند، نیز در بخش دیگر موزه دیده میشود.
به آنها ماشین حسابهای روزگاران پیش، ترازوهایی که به کار بانکداری میآمد، ساعتهای کارتزنی، صندوقهای پول که اکنون تاریخی شدهاند و نیز تابلوهای خوشنویسی و مینیاتور و نیز آثار قلمزنی را را هم باید افزود. همهی این آثار ارزشمند را از راه مجازی میتوان دید.
نشانی تارنمای بانک ملی ایران چنین است:
موزهی مجازی فرش ایران
فرش ایرانی که از دیرباز آوازهای جهانی داشته است از دیرینهترین و ارزشمندترین هنرهای مردم این سرزمین است. گزنفون تاریخنگار یونانی در کتاب «سیرت کوروش»، میان سالهای ۴۳۰ تا ۳۴۵ پیش از میلاد مینویسد: «ایرانیان برای اینکه بسترشان نرم باشد قالیچه زیر بستر خود میگسترند.»
سالنامهی چینی سوئیسو در دورهی ساسانی از فرش پشمی ایران به عنوان کالای وارداتی به چین نام میبرد. فرش پرآوازهی و پرشکوه بهارستان در کاخ تیسفون نیز به تنهایی گواهی بر پیشینهی نامدار فرش ایرانی است.
موزه فرش ایران جایی است برای نمایش شکوه این هنر ایرانی که در تهران جای دارد. این موزه به دستور فرح دیبا ساخته شد و در ۲۲ بهمنماه ۱۳۵۶ خورشیدی گشایش یافت. در این موزه فرشهای بسیار نفیس از سراسر ایران که کار دست هنرمندان نامور است به نمایش گذاشته شده است.
ساختمان موزه ۳۴۰۰ متر مربع گستردگی دارد و آذینهای نمای بیرونی آن شبیه دار قالی است. طراح بنای این موزه، عبدالعزیز فرمانفرمائیان است. ساختمان دارای دو تالار است و برای نمایش انواع قالیهای دست بافت و گلیم مورد استفاده قرار میگیرد. طبقه همکف این موزه برای نمایش دائمی ۱۵۰ قطعه فرش و طبقه دوم آن برای برگزاری نمایشگاههای موردی و فصلی در نظر گرفته شدهاست.
موزه فرش ایران دارنده با ارزشترین نمونههای قالی ایران از قرن نهم مهی (:هجری) تا روزگار کنونی است و از منابع پژوهشی برای پژوهشگران و هنردوستان بهشمار میآید. نزدیک به ۱۳۵ تخته از شاهکارهای قالی ایران، بافت مراکز مهم فرشبافی مانند کاشان، کرمان، اصفهان، تبریز، خراسان، کردستان و … در تالار طبقهی همکف به نمایش گذاشته شده است. همچنین در این نمایشگاه تابلوفرشهای ارزشمند تبریزی، فرش تبریز به نمایش درآمده است که نظر هر بینندهای را به خود جلب میکند. در این نمایشگاه نمونههایی از قالیچههای تصویری شاهنامه بایسنغری به نمایش درآمده است که گوشههایی از ادبیات، اسطوره، مذهب و فرهنگ و هنر پرمایهی ایران را نشان میدهد.
با ما دیگر موزههای مجازی ایران را دنبال کنید
