آب مادرچاه اصلی طولانی‌ترین قنات جهان که به شوند (:علت) قرارگیری در مسیر سیلاب‌های چند هفته‌ی گذشته‌ی استان یزد بالا آمده و آن را دچار آسیب کرده بود، اکنون به کوشش میراث فرهنگی استان یزد در حال تخلیه است.
در هفته‌ی پایانی فروردین‌ماه، 1399 خورشیدی، مصطفی فاطمی، مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان یزد، با بازگویی خبر وارد شدن آب و سیلاب همراه با گِل‌ولای به کاریز جهانی زارچ، گفت: «بر اثر سیل، راه آب ورودی به قنات زارچ بازشده است و آب در منطقه‌ی خویدک وارد این قنات میراث جهانی شد. این قنات حدود ۱۰۰ کیلومتر طول دارد و اکنون ورود آب سبب بسته شدن سه میلچه شده و آب بالا آمده است».
او ادامه داد: «آب وارد سه مادرچاه اصلی قنات زارچ شده و خسارت سنگینی به این قنات وارد کرده است. باید به سرعت درصدد تخلیه سه مادرچاه برآییم».
اکنون در بازدیدی که روز گذشته سوم اردیبهشت‌ماه ازسوی «سید مصطفی فاطمی» مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان یزد و «ابراهیم کاظم نژند» رییس پایگاه قنات جهانی زارچ از مادر چاه قنات زارچ در فهرج انجام شد، وضعیت این قنات مورد ارزیابی قرار گرفت چرا که به دنبال بارش‌ها و سیلاب چند هفته‌ی گذشته یزد در این منطقه، گل‌ولای زیادی وارد این قنات جهانی شده و موجب بسته شدن سه میله چاه و بالا آمدن آب در آن شده بود.
ورود آب سیلاب به این قنات منجر به خسارت سنگین به سه مادر چاه اصلی آن شده بود که در حال حاضر اداره کل میراث فرهنگی به کوشش «حسین دشتی» که به طور موروثی در کندن این قنات نقش داشته است، در صدد تخلیه آن اقدام می‌کند.
یکی از مشکلات این حوزه، تخلیه ذره‌به‌ذره قنات است که به گونه‌ی دستی باید انجام شود و این عامل شاید کمترین تلنگری باشد تا متوجه زحمات مقنیان در زمان کندن و حفر قنات زارچ به عنوان طولانی‌ترین قنات میراثی جهان باشیم.
کاریز (:قنات) جهانی زارچ، بلندترین کاریز ایران و جهان است که دیرینگی آن به 3000 سال می‌رسد. این کاریز از فهرج یزد آغاز می‌شود و تا شهر زارچ ادامه می‌یابد. درازای آن نزدیک به 100 کیلومتر است و 2115 حلقه چاه دارد. این کاریز از محله‌های کهن یزد گذر می‌کند. تا چندی پیش آب‌دهی کاریز زارچ به 40 لیتر در ثانیه می‌رسید.
