فُک خزری یکی از پستانداران کمیاب آبزی جهان و یگانه پستاندار دریای کاسپین (خزر) است که در دهه‌های گذشته به سبب صید بی‌رویه و به هم خوردن شرایط زیستی و همچنین کاهش بسیار شمار آن، نیازمند پشتیبانی بین‌المللی است.
به گزارش خبرگزاری مهر،«لنی هارت» یک مرکز خیریه در هلند است که نزدیک به نیم سده برای حمایت از فُک‌ها کارکرده و همچنان در کشورهای ایتالیا، اسپانیا، یونان، کره جنوبی و کانادا برای حفاظت از گونه‌های گوناگون فُک فعالیت می‌کند.
نزدیک به ۱۲ سال پیش (۲۰۰۸ میلادی) مرکز درمانی تحقیقاتی فُک خزر «لنی هارت» در جزیره آشوراده، زیر نظر سازمان حفاظت از محیط زیست، شیلات و ماهیان خاویاری راه‌اندازی شد و پس از ۱۲ سال همچنان با کمک‌های مردم هلند اداره می‌شود و خبری از اعتبارات دولتی و یا کمک صنایع به این مرکز نیست.
هفته‌ی گذشته یک فُک نَر که ماهیگیران گمیشان اسمش را «آقا عرفان» گذاشتند در تور ماهیگیران گیر افتاد و سه روز بعد، بر اثر عفونت ناشی از زخم قدیمی و ضعف شدید جان داد.
به همین بهانه خبرنگار مهر با امیر صیادشیرازی، مسوول مرکز درمانی تحقیقاتی فُک خزر«لنی هارت» در جزیره آشوراده، که به‌عنوان حامی یگانه پستاندار دریای کاسپین، کارش را با مرکز هلندی به‌صورت تخصصی بر روی فُک خزری آغاز کرده است، به گفت‌و‌گو نشسته است.
زخم‌های عفونی و استرس بسیار بلای جان عرفان
شیرازی می‌گوید: «این فُک، وقتی در تور صیادان گمیشانی افتاد و روز بعد تحویل ما شد؛ دچار ضعف بود و به شدت وزنش پایین آمده بود؛ مشخص بود در کنار عفونت، چند وقت نتوانسته به درستی غذا بخورد. یک آبسه بزرگ و عفونت عمیق در مفصل لگن سمت راستش وجود داشت؛ مشخص بود وسیله نوک تیزی وارد بدن این فُک یکساله شده بود؛ همین عفونت باعث شده بود عرفان به شدت ضعیف شود؛ البته استرس زیادی هم از حضور انسان‌ها در کنارش داشت؛ متاسفانه تلاش‌های برای درمانش بی‌ثمر بود و این فُک نر پس از سه روز حضور در مرکز درمانی جان داد».
شیرازی در پاسخ به این پرسش که آیا فُک خزری در تور صیادان زخمی شده بود؟ گفت: «نه عفونت و زخم قدیمی بود؛ سه روز زخم به این حد عفونت نمی‌رسد؛ علت اصلی حادثه مشخص نیست، همان ضعف ناشی از عفونت و زخم قدیمی این فُک نر را به کنار ساحل کشانده بود که در تور صیادان گرفتار شد».
او در ادامه افزود: «برای مرکز ما سال کم‌فُکی بود؛ تنها سه فُک داشتیم اما پنج لاشه (چهار تا در بندر انزلی و یکی در مازندران) کشف شد. بیکار نبودیم. در این مدت در کنار کارهای امداد و نجات به موضوعات مربوط به آموزش به ماهیگیران، نحوه کار با فُک، اطلاع‌رسانی و معرفی در خصوص ارزش فُک‌ها و اینکه اگر این پستانداران نجات پیدا کنند منفعتش شامل حال ساحل‌نشینان می‌شود، مشغول بودیم».
مسوول مرکز تحقیقاتی فُک خزر گفت: «امسال در مرکز تلاش داریم با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست، برنامه عمل حفاظت از فُک خزری در ایران را تدوین کنیم و آن را به صورت قانون در آوریم؛ عملا با تدوین این برنامه قانونی و عملیاتی وظایف همه دستگاه‌ها و ارگان‌هایی که در بحث امداد و نجات و یا آموزش همگانی با آن‌ها درگیر هستیم، مشخص می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد بخش قابل توجهی از مشکلات حل می‌شود؛ چراکه بسیاری از دستگاه‌های اجرایی نه فُک را می‌شناسند و نه در جریان فعالیت‌های مرکز هستند که بخواهند کمک کنند. مشکل بزرگ ما در ایران عدم هماهنگی بین سازمان‌ها و مطلع نبودن آن‌هاست».
نهادها دچار سردرگمی شده‌اند
او افزود: «نهادهایی که می‌توانند به ما کمک کنند دچار سردرگمی هستند؛ برنامه عملیاتی نوشته شود وظایف آن‌ها مشخص می‌شود. دغدغه اصلی ما بودجه است و همیشه لنگ پول بوده‌ایم؛ تلاش ما این بوده که از دولت کمک نگیریم. تا به حال هم مرکز با کمک‌های خانم لنی هارت و کمک‌های مردمی اداره شده است. در ۱۰ تا ۱۲ سال گذشته هیچ نهادی بودجه‌ای نداده است و صنایع هم جلو نیامدند. بزرگ‌ترین دغدغه ما داشتن حامی مالی است».
این مسوول درباره‌ی آگاهی رسانی به صنایع و کمک آن ها، گفت: «این موضوع هنوز برای صنعت‌گران ما دغدغه نشده است که در کنار آلودگی‌های زیست‌محیطی که ایجاد می‌کنند می‌توانند با کمک به این مرکز برای حفاظت از طبیعت کار بزرگی انجام دهند. ما سراغ صنایع رفتیم اما آن‌ها استقبال نکردند، یک گپ در این حوزه داریم؛ نیاز است مسوولان و سازمان‌های دولتی ما را به صنایع معرفی کنند».
او با اشاره به این که برنامه عمل حفاظت از فُک خزری با آرمان دریافت حمایت‌های مالی و معنوی تدوین می‌شود، گفت: «تلاش ما این است تا پایان سال با مشارکت و مشورت همه ارگان‌های دخیل در حوزه دریایی (نظامی و اجرایی) برنامه عمل را نهایی کنیم. امید داریم این برنامه مثل سایر برنامه‌ها در کتابخانه‌ها آرشیو نشود و اجرایی شود».
نیاز به یادآوری است که فک خزری از گونه‌های جانوری در حال انقراض در ایران است.
