واگذاری زمین‌های دشت ارجنای چالشتر شهرکرد، در استان چهارمحال و بختیاری، بریدن چند اصله درخت ارژن و در خطر قرار گرفتن این رویشگاه طبیعی سبب ایجاد نگرانی‌هایی برای دوستداران جنگل‌ها و منابع طبیعی شده است.
به گزارش خبرگزاری مهر، ارژن (ارجن) یکی از گونه‌های گیاهی کمیاب در استان چهارمحال و بختیاری است که به بادام کوهی نیز شهرت دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد رویشگاه ارژن چالشتر که یک گونه‌ی جنگلی است، در گذشته به یک شرکت خصوصی واگذار شده است.
در سال گذشته شماری از درختان ارژن در این منطقه بریده شد که بومی‌های منطقه به این اقدام اعتراض کردند.
واگذاری این منطقه، قطع درختان جنگلی ارژن، کاشت گونه باغی و خطر از میان رفتن این رویشگاه طبیعی موجب ایجاد نگرانی‌هایی برای دوستداران جنگل و منابع طبیعی در این استان شده است.
قطع ۲۰ اصله درخت ارژن در زمین های ارجنای چالشتر
بیت‌الله محمودی، عضو هیات‌علمی دانشگاه شهرکرد، در این‌باره گفت: «حدود ۲۰ اصله درخت ارژن زمستان سال گذشته در محدوده‌ی اراضی ارجنای چالشتر قطع می‌شود که وقتی با اعتراض محلی‌ها مواجه شد افرادی که اقدام به این قطع کردند اذعان داشتند که از کارکنان منابع طبیعی هستند و این کار با هماهنگی انجام‌شده است».
بیت‌الله محمودی افزود: «این امر موجب ایجاد حساسیت اجتماعی در منطقه شد و پس‌از آن اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اعلام کرد که این اراضی در گذشته به مساحت ۱۴۹ هکتار به شرکت خصوصی واگذاری شده و اکنون زیر نظر شورای واگذاری زمین و سازمان امور اراضی استان است».
محمودی ادامه داد: «شواهد نشان می‌دهد محدوده‌های وسیعی از ارژن زارهای منطقه تاکنون قطع و تبدیل به کاربری‌های مختلف شده است اکنون سوال اینجاست که چرا این زمین که باید برای احیای رویشگاه ارژن مورد مدیریت قرار می‌گرفت واگذارشده و چرا امور اراضی استان بر اتفاقاتی که در محدوده واگذاری انجام می‌شود نظارتی ندارد».
نباید این محدوده به بخش خصوصی واگذار می‌شد
وی گفت: «در وضعیت کنونی در ارتفاعات اراضی ارجنا نزدیک به ۱۰۰ هکتار جنگل طبیعی ارژن وجود دارد که این امر خود یک شاهد اکولوژیک بسیار مهم برای وجود جنگل طبیعی ارژن در کل منطقه ارجنای چالشتر در گذشته بوده است و شایسته نبود این محدوده به شرکت خصوصی واگذار شود چراکه باید توسط منابع طبیعی مورد بازسازی و احیا قرار می‌گرفت».
محمودی که دارای دکترای جنگل‌داری است، گفت: «سال ۷۱ این منطقه به شرکت خصوصی واگذارشده اما از سال ۷۳ توسط آبخیزداری استان، ارژن‌کاری شده است و سوال اینجاست که کشت ارژن توسط دولت در زمینی که به شرکتی خصوصی واگذارشده با چه مکانیسمی انجام شده است».
رییس انجمن جنگل‌بانی چهارمحال و بختیاری افزود: «منابع طبیعی می‌گوید که زمین در اختیار من نیست و باید جهاد پیگیری کند، شورای واگذاری زمین در سال ۸۹ شکایتی علیه شرکت خصوصی مطرح می‌کند که شرکت مذکور تعهدات خود را انجام نداده و باید واگذاری ملغی شود».
محمودی در ادامه گفت: «در دیوان عدالت اداری موضوع ملغی شدن فعالیت شرکت در این محدوده به دلیل آنچه عدم اعمال‌نظر کمیسیون نظارت تحت مدیریت منابع طبیعی بیان می‌شود رد شد و در حال حاضر موضوع بدون پیگیری‌های لازم توسط منابع طبیعی و امور اراضی استان در حالت سکون قرار گرفته است».
اختلاف در تقسیم بندی مناطق اکولوژیک
مرتضی ابراهیمی رستاقی، عضو پیشین شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری کشور هم گفت: «در تقسیم‌بندی مناطق اکولوژیک اختلاف‌نظر وجود دارد، اما مناطقی که میزان متوسط بارش سالانه آن‌ها حداقل ۴۰۰ میلی‌متر به بالا باشند مناطق جنگلی زاگرس محسوب می‌شوند و مناطقی که میزان متوسط بارش سالانه آن‌ها کمتر از ۴۰۰ میلی‌متر باشد جز مناطق اکولوژیکی ایران تورانی هستند که شهرکرد جزو این مناطق محسوب می‌شود در نتیجه رویش‌های این مناطق نیز باهم متفاوت است».
او افزود: «شهرکرد و اطراف آن شامل چالشتر و روستای ارجنک ازنظر اکولوژیکی در منطقه اکولوژیکی ایران تورانی قرار دارند».
وی با گفتن اینکه یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این منطقه رویش انواع بادام است که این بادام در زاگرس ۱۵ گونه دارد، گفت: «تعدادی از گونه‌های آن مربوط به ارتفاعات بالا است که گونه‌های کوه‌سری محسوب می‌شود و یک سری‌ها در گونه‌های با ارتفاعات پایین هستند».
ابراهیمی رستاقی افزود: «در ارتفاعات دو هزار متر به بالا گونه‌های بادام که حالت درختی دارند سه گونه هستند که شامل ارژن (اورین تالیس)، ارجنک و بادام برگ‌سنجدی می‌شوند».
او گفت: «این سه گونه ازنظر ظاهری به هم شبیه هستند و فقط گیاه‌شناسان کارآزموده می‌توانند تفاوت این سه گونه را تشخیص دهند. این گونه‌ها ارزش فوق‌العاده بالایی دارند و رویشگاه آنان در مناطق اکولوژیکی ایران تورانی خیلی گسترده نیست».
نگهداری رویشگاه دشت ارژن، ضرورت دارد
وی افزود: «دشت ارژن چالشتر یک رویشگاه جنگلی است که به هر دلیل در گذشته از میان رفته و تا یک زمانی ارزش بازسازی دارد و علت این است که هر گونه‌ای هر جایی رشد کند یک سری باکتری هم‌زیست دارد که تا زمانی که ۴۰ درصد باکتری هم‌زیست در منطقه باقی باشد، منطقه احیا می‌شود و دلیل موفقیت ارژن‌کاری در این منطقه در سال‌های گذشته هم این است که یکی از مناطق ارزشمند رویشگاه این سه گونه بادام، منطقه ایران تورانی است که حفظ آن ضرورت دارد».
ابراهیمی رستاقی پافشاری کرد: «دشت ارژن چالشتر در واقع از بازمانده‌های این سه گونه است که ارزش ذخیره‌گاهی دارند و متولیان موظف به حفظ و ذخیره آنان هستند».
وی درباره‌ی واگذاری این دشت ارژن چالشتر به شرکت خصوصی در سالیان گذشته، گفت: «این منطقه جنگلی قابل‌واگذاری قطعی نیست یعنی عرصه قابل‌واگذاری نیست و اعیانی قابل‌واگذاری است».
منابع طبیعی پروانه‌ی واگذاری قطعی ندارد
کارشناس جنگل و مرتع ادامه داد: «این منطقه تنها برای یک مدت مشخص برای اجرای یک طرح می‌تواند واگذار شود و اگر برنامه اجرا نشد می‌توان واگذاری را تمدید کرد و اگر مجدد اجرایی نشد می‌توان خلع ید کرد».
کارمند سابق منابع طبیعی استان گفت: «ازنظر قانونی منابع طبیعی اجازه واگذاری قطعی ندارد زیرا عرصه جنگلی است».
ابراهیمی رستاقی درباره‌ی اینکه چرا سال‌های بسیاری است این منطقه به یک شرکت خصوصی واگذارشده است، گفت: «دلیل این امر بی‌برنامگی است و باید تنها برای یک مدت مشخص واگذار شود و سپس ارزیابی صورت گرفته که آیا شرکت تعهداتش را انجام داده یا خیر، اگر انجام‌نشده خلع ید شود».
قانون اجازه نظارت به ما نمی‌دهد
مدیرکل منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری درباره‌ی واگذاری زمین و قطع درختان ارژن در یک نشست خبری گفت: «این واگذاری در دهه‌ی ۷۰ انجام‌شده است و وقتی عرصه‌ای واگذار می‌شود از حوزه منابع طبیعی خارج می‌شود».
علی محمدی مقدم گفت: «نظارت بر اینکه طرح اجراشده است یا نه در حیطه وظایف ما نیست و نظارت بر آن در حیطه امور اراضی است».
وی گفت: «وقتی زمینی واگذار می‌شود، قانون‌گذار متولی نظارت را مشخص کرده است و نظارت ما غیرقانونی است».
حفاظت از گونه‌های جنگلی بر دوش منابع طبیعی است
شهرام جزایری، مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری، نیز گفت:«بر اساس قوانین، حفاظت و حمایت از گونه‌های جنگلی به عهده‌ی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان است اما در این مورد چون قرارداد واگذاری بوده، به عهده‌ی شرکت خصوصی است اما نافی این وظایف حفاظتی منابع طبیعی و امور اراضی جهاد کشاورزی و دیگر دستگاه‌های اجرایی مرتبط نیست پس منابع طبیعی می‌تواند دخالت کند حتی اینکه گروه‌های نظارتی شهرستان که موظف هستند طرح را نظارت کنند از منابع طبیعی هم نمایندگی دارند و در استان هم در هیات تصمیم‌گیری‌های تعیین تکلیف این طرح، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان عضوی از هیات هفت نفره واگذاری است».
بریدن درختان ارژن، کاری غیرقانونی است
مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی استان افزود: «قطع درختان ارژن منطقه ممنوع و غیرقانونی است».
وی در پاسخ به این پرسش که قطع درختان ممنوع و غیرقانونی است چرا با افراد قطع کننده درخت برخورد نشده؟، گفت: «همین‌که اخطاریه به شرکت صادرشده نوعی برخورد است اما اینجا اتفاقاتی افتاده که نمی‌شود خیلی در مورد آن اظهارنظر کرد».
وی در پاسخ به این پرسش که شرکت خصوصی که این بخش را گرفته متعلق به منابع طبیعی و آبخیزداری است؟ گفت: «از کارکنان منابع طبیعی هستند و منابع طبیعی به شکلی در حال رفع مسوولیت است».
رویشگاه‌های گونه‌های جنگلی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع ارزشمند کشور به شمار می‌روند که حفظ گونه‌های آن بایستگی دارد و واگذاری این زمین‌ها می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به این منابع ارزشمند وارد کند.
