امروز فرخ روز دی به‌دین ایزد از ماه آذر سال 3758 زرتشتی، دوشنبه 17 آذرماه 1399 خورشیدی، هفتم دسامبر 2020 میلادی
85 سال پس از آغاز یورش چنگیزخان مغول به ایران، دیلمان (گیلان) هم در چنین روزی از ماه دسامبر سال 1306 میلادی به دست ایلخان وقت (فرمانروایی مغول بر ایران) افتاد و آسیب فراوان دید.
مغولان هم به‌مانند تازیان توانایی گذر از كوه‌های البرز و تازش به گیلان و مازندران پوشیده از جنگل را نداشتند. سرزمینی که مردمانی با همه توان میهن‌دوست و وفادار به ایران داشته‌اند. گیلان در زمان سلطان محمد خدابنده نامور به «اولجایتو» كه سلطانیه زنجان پایتخت او فاصله زیادی از گیلان نداشت، تصرف و چپاول شد. مغولان در چند منطقه‌ی گیلان نیز دست به كشتار مردم زدند.
در دوره‌ی ایلخانان مغول که بر پهنه‌ی گسترده‌ای از ایران فرمانروا شده بودند؛ مردمان میهن‌دوست دیار گیلان با روحیه‌ی دشمن‌ستیزی و استقلال‌خواهی، تنها منطقه در سراسر کشور بود که همچنان بدون وابستگی و آزاد به‌جا ماند و زیر بار ستم مغولان نرفت. سلطان محمد خدابنده «اولجایتو»، دومین فرمانروایی بود که از سد کوه‌های البرز گذشت و بر گیلان که با وجود گذشت پنجاه سال از برقراری ایلخانیان هنوز فرمانبردار نشده بود دست یافت اما کشته‌شدگان سپاهش بی‌شمار بودند. چیرگی مغولان به این سرزمین چندان پابرجا نماند چرا که اولجایتو و هم‌اندیشان وی به زودی دریافتند که با مردم گیلان زمین نمی‌توانند رویارویی کنند تا جایی‌که حتا نمی‌توانستند آنان را وادار به پرداخت باج کنند.
بیست‌وسومین روز در گاهشماری دینی زرتشتی دی‌بدین نامیده شده است. دی به چم آفریننده و آفریدگار است. در هر ماه سه روز «دی» داریم که برای پرهیز از اشتباه با پسوند نام روز پس از خودش شناخته می‌شود. “دی‌بآذر، دی بمهر، دی بدین”. دی در ادبیات اوستا به چم اهورامزدا است. است که به شوند سپندینگی این نام بارها در ماه بازگویی شده است. در اوستا نام همکاران را اورمزد اواگاه, سه دی ویسپه شام نامیده اند.
این روز که همچون، دی‌بآذر و دی‌بمهر به معنای دادار یا آفریدگار است یکی دیگر از تعطیلی‌های هر ماه به‌شمار می‌آمده است. روزهای دی روزهای آسایش و دست از کار کشیدن زرتشتیان است. زرتشتیان در روزهای اورمزد و دی بآذر و دی بمهر و دی بدین نیایش همگانی برکزار می‌کنند. روز نیایش همگانی است و در ایران باستان استراحت کاری بوده است.
این روز که همچون، دی‌بآذر و دی‌بمهر به معنای دادار یا آفریدگار است یکی دیگر از تعطیلی‌های هر ماه به‌شمار می‌آمده است.
نماد این روز در دین زرتشتی گل « شنبلید» است .
