در گاهشمار زرتشتی، هر ماه سی روز دارد که هر کدام به نامی آراسته شده است. نامها هر کدام معنایی ژرف و در خور اندیشیدن دارد. حتا ترتیب نامها در خور واکاوی است. سیروزهی بزرگ نام بخشی از خردهاوستا است (خُردهاوستا یا اوستای کوچک، بخشی از اوستای متاخر است) که از 30 بند پدید آمده است.
هر بند ویژهی یکی از امشاسپندان، ایزدان و یا آراسته به نام خداوند است. در زیر افزونبر هر یک از این سی بند (بندهای درون گیومه: خردهاوستا، برگردان از استاد پورداوود) به گزارشی کوتاه از آن پرداخته میشود:
– نخستین روز به نام هُرمَزد نامزد شده است: «هرمزد شکوهمند خرهمند را میستاییم. امشاسپندان، شهریاران نیک و نیکاندیش را میستاییم». هرمزد، اورمزد یا اهورامزدا، به چم دانایبزرگ هستیبخش است. خداوند جان و خرد، برداشتی دیگر از این واژه است.
– دومین روز بَهمن نام دارد: «بَهمن امشاسپند را میستاییم. آشتی پیروزگر که سرآمد آفریدگان دیگر است میستاییم، دانش فطری مزداداده را میستاییم، دانش اکتسابی مزداداده را میستاییم». بهمن یعنی نیکاندیشی و خرد هستی.
– سومین روز اردیبهشت یا بهترین پاکی و راستی است: «اردیبهشت زیباترین امشاسپند را میستاییم، نماز ائیریمن ایشیه را میستاییم: آن توانای مزداداده را میستاییم، سوکای نیک دوربینندهی مزدادادهی پاک را میستاییم». نماز «ائیریَمَن ایشیَه»، همان یسنای 54 است که در آن اَشو زرتشت به آرزوی خود که همان بنیادنهادن انجمن مغان است، میرسد.
– چهارمین روز، شهریور است. یعنی شهریاری آرزوشدهی اهورایی. شهریاری، گامهایی دارد، نخست شهریاری بر خواستههای نابهجا و سپس شهریاری بر مردمان است. این دو تمرینی است که میتوان به شهریاری اهورایی دست یافت: «شهریور امشاسپند را میستاییم، فلز گداخته را میستاییم، آمرزش پناهبخش درویشان را میستاییم». فلزها، نماد شهریور امشاسپند در این جهان مادی هستند. در این بند دستگیری از درویشان هم سفارش میشود.
پنجمین روز سِپندارمَزد است. مهر و فروتنی همراه با عشق بیپایان. چراکه فروتنی بدون عشق، بیمعناست: «سپندارمزد نیک را میستاییم، راتای نیکِ دوربینندهی مزدادادهی پاک را میستاییم». راتا، ایزد دادودهش و بخشندگی است.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاریست با عنوان «نامهای سی روز ماه، سپند و اندیشیدنی»، به قلم سروش آبادانی که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویهی پنجم (اندیشه) شمارهی 442 امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 442 از دوشنبه 21 تیرماه 1400 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفته است.
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.