کاوش‌های باستان‌شناسی در ۴ محوطه مهم باستانی در حوضه آبگیر سد چپرآباد شهرستان اشنویه به کشف آثاری از دوران پیش از تاریخ هزاره‌ی ۵ و ۴ پیش از میلاد عصر مفرغ، عصر آهن و سده‌های ۳ و ۴ مهی (:قمری) انجامید.
در راستای تفاهم‌نامه‌ی میان پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و شرکت آب منطقه‌ای استان آذربایجان‌غربی پیرامون انجام پژوهش‌های باستان‌شناختی در حوضه‌ی آبگیر سد چپرآباد شهرستان اشنویه کاوش‌های باستان‌شناسی در ۴ محوطه مهم باستانی، مانند شیخ رش ۱ آغاز شد که به گفته باستان‌شناسان یک گستره‌ی بی‌مانند (:استثنا) در شمال‌غرب کشور به‌شمار می‌رود.
به گزارش ایلنا، علی فرحانی، مدیر پروژه‌ی کاوش‌های نجات‌بخشی سد چپرآباد و سرپرست کاوش محوطه شیخ رش ۱، در این‌باره گفت: در راستای تفاهم‌نامه‌ی یادشده و پس از انجام فاز نخست پژوهش‌ها در سال ۱۳۹۹ (طرح بررسی و شناسایی آثار باستانی)، با پشتیبانی ریاست پژوهشگاه و رییس پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی، پس از صدور پروانه‌های (:مجوزهای) لازم مرحله نخست کاوش‌های باستان‌شناسی در ۴ محوطه مهم باستانی آغاز و در ۳ محوطه آن به پایان رسید که یک کاوش در محوطه‌ی دیگر نیز به گام‌های پایانی نزدیک است.
او با بیان اینکه کاوش‌های باستان‌شناسی در ۴ محوطه ازسوی پژوهش گرانی از پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی (۲ تیم) و پژوهشگران آزاد به انجام رسیده، از محوطه‌های شیخ رش ۱ به سرپرستی علی فرحانی عضو هیات‌علمی پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی، شیخ رش ۲ به سرپرستی فرشته شریفی، کانی حوا به سرپرستی بایرام اقالاری وگرگرو به سرپرستی حنان بحرانی‌پور کارشناس پژوهشکده نام برد.
عضو هیات علمی پژوهشکده‌ی باستان‌شناسی یادآور شد: این محوطه‌ها دربردارنده آثاری از دوران پیش از تاریخ هزاره ۵ و ۴ پیش از میلاد عصر مفرغ، عصر آهن و سده‌های نخستین اسلامی (سده ۳ و ۴ مهی) بودند.
این باستان‌شناس با اشاره به آسیب‌های فراوان وارده به محوطه‌های مورد کاوش، برآیندهای (:نتایج) به‌دست آمده از همه‌ی کاوش‌ها را در خور توجه خواند و یادآور شد: این برآیندها در بازسازی سیمای تاریخی این منطقه از شمال باختری کشور در دوره‌های گوناگون تاریخی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
فرحانی گفت: محوطه‌ی شیخ‌رش با وسعتی بیش از یک هکتار در حاشیه‌ی شرقی رودخانه کانی رش در فاصله‌ی ۷۰۰ متری از تاج سد چپرآباد قرار داشته و دربردارنده‌ی دو محوطه‌ی جداگانه ولی در پیوند با هم است که بخشی از آن در دشت کناری (:مجاور) رودخانه و بخش دیگری نیز بر بلندای پشته‌ای در بلندای (:ارتفاع) ۳۰ متری از زمین‌های پیرامون جای دارد.
او افزود: شیخ رش ۱ با وسعتی نزدیک‌به ۵۰۰۰ متر مربع بر فراز تپه‌ای مخروطی و مشرف بر دشت پیرامون شکل گرفته و نام آن برآمده از وجود آرامگاه شخصی به همین نام است.
سرپرست هیات باستان‌شناسی با اشاره به اینکه این محوطه و دیگر محوطه‌ها نخستین‌بار در سال‌های دهه‌ی ۶۰ و ۷۰ میلادی ازسوی باستان‌شناسان خارجی همچون کلایس و سالوینی مورد بازدید و بررسی قرار گرفت و آگاهی‌های کمی (:مختصری) از آن‌ها به زبان آمانی و ایتالیایی منتشر شد، یادآوری کرد: کاوش در محوطه‌ی شیخ رش ۱ به دست‌یابی و شناسایی آثاری از سده‌های نخستین اسلامی انجامید.
یافته‌ها دربردارنده‌ی بخشی از یک بافت منسجم معماری است که گمان می‌رود مرکز فعالیت اقتصادی بوده و با استفاده از سنگ لاشه و خشت با ملاط گل و شامل اتاقهایی راست‌گوشه در امتداد یک راهروی مرکزی که بر روی بستر صخره‌ای بر پا شده و درون تمام اتاق‌ها یک یا دو تنور نیز ساخته شده است.
او کشف بیش از ۳۰۰۰ قطعه‌ی سفالی، سنگی، شیشه‌ای و فلزی را از دیگر یافته‌های این کاوش اعلام کرد و گفت: چند قلم ظرف سفالی نیز در این کاوش دست آمد.
فرحانی با بیان اینکه در مجموع افزون‌‌بر ثبت وضبط کامل یافته‌های معماری، اطلاعات مربوط به ۲۵۰۰ قطعه سفال و دیگر اشیای به‌دست آمده مورد پژوهش و مستندسازی کامل قرار گرفت یادآوری کرد: چند نمونه از سفال‌های محوطه برای انجام آزمایش‌های سال‌یابی گرد‌آوری شده و قرار است به کمک پژوهشکده‌ی حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی مورد آزمایش قرار گرفته تا بتوان تاریخ دقیق‌تر استقرار در این محوطه را شناسایی کرد.
او برآیندهای نخست به‌دست آمده از کاوش محوطه شیخ رش ۱ را بیان‌گر جای‌گیری (:استقراری) تک‌دوره از سده‌های نخستین اسلامی و به گمان بسیار سده‌ی ۳ و ۴ هجری قمری خواند و افزود: این محوطه از این دید از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که بیشتر محوطه‌های دوران اسلامی دربردارنده‌ی استقرارهای چند دوره‌ای و متوالی بوده و محوطه شیخ رش یک استثنا در شمال باختری کشور به شمار می‌رود.
این باستان‌شناس در پایان با اشاره به اینکه در مجموع گروه کاوش بیش از ۱۰۰ متر مربع از محوطه را موردکاوش قرار داده ابراز امیدواری کرد: با ادامه‌یافتن کاوش‌ها آگاهی‌های بیشتری به‌دست آورده و سیمای گذشته‌ی منطقه را بیش از پیش روشن کند.
