سپندارمز‌روز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
امروز سپندارمزد امشاسپند و پنجمین روز از تیرماه زرتشتی برابر است با یک‌شنبه دوم تیرماه خورشیدی و 23 ژوئن 2019 میلادی.
سپند آرامئیتی یا همان اسفند به معنی بی نقصی و سلامت کامل است. وی نگاهبان و پاسدار زمین و در عین حال مظهر تمکین، تقوا و عبادت است.
این واژه که در اوستایی «سْپِنْتَه آرمَئیتی»(Spenta-Ârmaiti) است و نام چهارمین امشاسپند شناخته می‌شود، از دو بخش «سپنته»(Spenta) یا «سپند» به چم (:معنی) پاک و مقدس و «آرمئیتی»(Ârmaiti) به چم فروتنی و بردباری تشکیل شده است و این دو با هم به چم فروتنیِ پاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت»(SpandÂrmat) و در فارسی «سپندارمذ» و «اسفندارمذ» و «اسفند» شده است.
سپنته آرمیتی یکی از ایزدبانوان و امشاسپندان زرتشتی است که در زبان اوستایی، سپنته آرمیتی یا سپنت اَرمَیتی یا سپند آرامئیتی خوانده می‌شود، در زبان پهلوی بدان سپندارمذ یا سپندارمت گویند و در فارسی، سپندارمد نیز خوانده شده‌است. امشاسپند سپندارمذ، نگهبان و ایزدبانوی زمین سرسبز و نشانی از باروری و زایش است.
در فرهنگ پهلوی سپندرمت یا همان سپندارمذ، نام یکی از امشاسپندان و در عین حال نام پنجمین روز ماه و دوازدهمین ماه سال معرفی شده‌است. وی را همان الهه بسیار قدیمی اسفند دانسته‌اند و گفته‌اند که او را دو امشاسپند دیگر یعنی هورواتات (خرداد) و امرتات (امرداد) همراهی می‌کنند و این سه گروهی از امشاسپندان را می‌سازند که قرینه‌ی سه امشاسپند نخستین، یعنی وهمن (وهومن یا همان بهمن)، اشه وهیشته (اردیبهشت) و خشتره وییریه (شهریور) محسوب می‌شوند.
این فروزه در انسان به گونه‌ی فروتنی و مهر و خدمت به دیگران، نمایان می‌شود. سپندارمزد در جهان خاكی، نگاهدارنده‌ی زمین و زنان است. زمینی كه بی‌هیچ چشمداشتی هرچه دارد در اختیار جانداران می‌گذارد و زنانی چون مادر كه همچون زمین، مهربان و فروتنند، مهر می‌ورزند بدون این كه چشم‌به راه پاسخی مهرانگیز باشند.
زن و زمین همسانی‌های بسیاری دارند. زن و زمین هر دو نماد باروری و زایش هستند، زندگی از زن و زمین است كه جریان دارد.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
سپندارمز‌روز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
می آر از پی آن كه بی می‌‌نشد
دلی شادمان و تنی شادخوار
سپند آر پی آن كه چشم بدان
بگرداند ایزد ازین روزگار
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
ورز زمین کن
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (شهریور) اندر شوی شادخوار/ کنی در (سپندارمز) کشت و کار
یادروز ملی:
سال226 میلادی اردشیر پاپكان در معبد آناهید تاجگذاری كرد و شاه ایران شد.
سال 1429 میلادی جمشید كاشانی (غیاث‌الدین) ریاضیدان و فضاشناس ایرانی در سمرقند درگذشت.
سال 1287 خورشیدی سرهنگ لیاخوف، فرمانده روس واحد مركزی قزاق، دستور داد كه ساختمان مجلس در میدان تاریخی بهارستان را با توپ گلوله‌باران كنند.
ماموران پلیس نوین ایران (سبك فرنگ) با لباس ویژه (یونیفورم اروپایی) از دوم تیرماه 1292 در خیابان‌های تهران به پاسبانی سرگرم شدند.
