امروز آذر ایزد و اسفندماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، سوم اسفندماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 22 فوریه 2022 میلادی
سوم اسفندماه ۱۳۹۷ یدالله ثمره از برجسته‌ترین زبانشناسان ایرانی، استاد بازنشسته‌ی دانشگاه تهران، عضو پیوسته‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی درگذشت. او نخستین رییس انجمن زبانشناسی ایران بود و در حوزه‌ی آواشناسی و واج‌شناسی تخصص داشت.
وی چندین کتاب در زمینه‌ی آموزش زبان فارسی تالیف کرد. یکی از برجسته‌ترین آثار او، کتاب آواشناسی زبان فارسی؛ آواها و ساخت آوایی هجا بود که به چاپ مرکز نشر دانشگاهی رسید. دکتر ثمره نگاه کاربردی به علم داشت و کتاب «آواشناسی زبان فارسی- آواها و ساخت آوایی هجا» بیشتر در رشته گفتاردرمانی به کار برده می‌شود. ایران کلباسی، زبان‌شناس و استاد گویش‌های ایرانی همسر اوست.
تخصص او در حوزه آواشناسی و واج‌شناسی بود و چندین کتاب در زمینه آموزش زبان فارسی تالیف کرده است. یکی از برجسته‌ترین آثار ثمره، کتاب «آواشناسی زبان فارسی» است که به چاپ مرکز نشر دانشگاهی رسیده است.
یدالله ثمره دهم اردیبهشت سال ۱۳۱۱ در شهر كرمان زاده شد.خانواده‌ی فرهنگی‌اش زیربنای تحصیلات عالیه‌ی او شد. شاگرد استادان نامدار دانشکده ادبیات بود و با هزینه تحصیلی شاگردان اول به انگلیس رفت.رساله دکتری‌اش را در آواشناسی نوشت و نخستین ایرانی فارغ التحصیل دکتری از دانشگاه لندن شد. در جوانی با لغت نامه دهخدا و فرهنگ معین همکاری کرد. در سازمان جغرافیایی کشور، در اجرای طرح گردآوری گویش‌ها سازمان‌دهنده موثری بود. آزمایشگاه زبان را در فرهنگستان دوم سپس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران راه اندازی کرد؛ در طرح نمونه‌برداری از گویش‌های روستاهای ایران که با کمک وزارت جهاد کشاورزی انجام می‌گرفت همکاری داشت. عضو پیوسته انجمن بین‌المللی آواشناسی بود. در سازمان استاندارد جهانی و در همکاری با ISO، موفق شد خط فارسی را مستقل از خط عربی معرفی کند. در طرح کاشت حلزونی گوش برای بهبود شنوایی ناشنوایان، تعیین میزان سنجش‌شنوایی بر دوش او گذاشته شده بود. استاد و مدیرگروه زبانشناسی و پایه‌گذار انجمن زبانشناسی و نخستین رییس آن شد. عضو فرهنگستان دوم و مدیر بخش گویش‌شناسی آن بود. به عضویت پیوسته فرهنگستان سوم انتخاب شد. کتاب آواشناسی زبان فارسی را تالیف کرد که به چاپ هفدهم یا هجدهم رسیده است. برای آموزش زبان فارسی به خارجیان، مجموعه‌ی پنج جلدی آزفا را سال 1369 تالیف کرد که به بیشتر زبان‌های زنده جهان ترجمه شده است. این کتاب تاکنون به زبان‌های فرانسه، آلمانی، روسی، اسپانیایی، ترکی استانبولی، هندی و… ترجمه شده‌است. راهنمای زبان فارسی، انتشارات الهدی، سال ۱۳۷۴ این دوکتاب که برای دانشگاه‌های قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان نوشته شده از سوی پروفسور رستم اوف به‌زبان قزاقی و خط سیریلیک برگردانده شده‌است. و کتاب زبان‌های خاموش (ترجمه) با همکاری بدرالزمان قریب، پژوهشگاه علوم انسانی، سال ۱۳۶۵ این کتاب، از سوی وزارت ارشاد به‌عنوان کتاب سال ایران در سال ۱۳۶۶ برگزیده شد.
یداله ثمره در ۸۶ سالگی درگذشت و در قطعه نام‌آوران به‌خاک سپرده شد.
«آذر» در اوستا «آترَ»، نهمین روز از هر ماه سی روزه و نهمین‌ماه در سالنمای زرتشتی به این نام است. آذر ایزد نگاهبان آتش و فروزه‌ی اهورامزدا است از این رو گاه او را در شمار امشاسپندان آورده‌اند. آذر به چم آتش و گرما و نیروی داخلی برای جنبش و حرکت است. ایزد آذر از بزرگترین ایزدان دین زرتشتی است و آن نگهبان آتش است. آذر از آفریده‌های بزرگ اهورامزد است. زرتشتیان، در تاریخ خود «آتش» را به مانند پرچم سپندینه می‌دانند و آذر ایزدی است نگهبان این نماد پایداری و استواری دین زرتشتی. آتش یكی از آخشیج‌های چهارگانه طبیعت است كه ایرانیان همواره آن‌را پاس می‌داشته‌اند. جه نیکوست در این روز آتش نیایش خواندن و نیایش به درگاه اهورامزدا.
در فرهنگ ایران، آتش یکی از پدیده‌های طبیعی با ارزش است چون گرمای زندگی را در کالبد دیگر پدیده‌های هستی جاری می‌سازد و با نور خود که نشانی از آذر اهورایی است جان و دل یاران اهورامزدا را روشنایی می‌بخشد پس سوی پرستش اهورامزدا است. هر زرتشتی برای نیایش باید رو به سوی روشنایی و پشت بر تاریکی کند. آتش پرستاران در آتشکده از آن پرستاری می‌کنند. جشن آذرگان از جشن‌های ویژه آتش در فرهنگ ایران است.
نماد گل آذر ایزد گل آذریون است.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
ای خرامنده سرو تابان ماه
روز آذر می چو آذر خواه
شادمان كن مرا به می كه جهان
شادمان شد به فر دولت شاه
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
به راه شو و نان مپز چه گناه گران است
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (آذر) مپز نان، که دارد گناه / بدین روز، نیک است رفتن به راه
