سخنان چند روز گذشته‌ی وزیر میراث‌فرهنگی در سفر به استان گلستان پیرامون اجرای پروژه‌ی ساخت تله‌کابین کبودوال در جنگل‌های ثبت‌جهانی‌شده‌ی هیرکانی که سال‌هاست از سوی کنشگران زیست‌بوم مورد انتقاد قرار گرفته است، بر نگرانی نادیده‌گرفته شدن آسیب‌های زیست‌بومی و طبیعی اجرای این طرح افزوده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، این روزها با سفر رییس‌جمهور به استان گلستان، بار دیگر پرونده‌ی ساخت تله‌کابین بر فراز جنگل‌های هیرکانی که از آن به عنوان فسیل زنده‌ی ایران یاد می‌شود، خبرساز شده است. ساخت این تله‌کابین سال‌هاست که با اما و اگرهای فراوان همراه است این درحالی است که جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده و هر نوع دست‌یازی (:دخل و تصرف) و ساخت‌وساز در آن به انجام کارِ کارشناسی ازسوی یونسکو وابسته است.
طرح تله‌کابین کبودوال چند سال پیش در شهرستان علی‌آبادکتول مطرح و در پایان اجرای پروژه تله‌کابین در اسفندماه سال ۱۳۹۶ در کمیسیون تخصصی و زیربنایی استان گلستان، در خردادماه ۱۳۹۷ در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان و در بهمن‌ماه ۱۳۹۷ در شورای عالی جنگل به تصویب نهایی رسید با این‌حال ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی، اجرای این پروژه را به تعویق انداخت چراکه بخشی از عرصه‌های جنگلی هیرکانی در این شهرستان جای دارد. حتی تصویب اجرای تله‌کابین کبودوال در شورای عالی شهرسازی و معماری هم به پیش از ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی بازمی‌گردد. اجرای این پروژه در شورای عالی شهرسازی و معماری در آذرماه ۱۳۹۷ انجام شد اما جنگل‌های هیرکانی تیرماه سال گذشته در فهرست یونسکو به ثبت رسید.
مسوولان بارها مطرح کرده‌اند که پروژه تله‌کابین کبودوال تمام مجوزهای لازم را پیش از ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی گرفته بود و در مرحله مزایده برای اجرای پروژه قرار داشت و اصلا محدوده‌ی پارک جنگلی کبودوال در برنامه‌ی ثبت جهانی قرار نداشت. این درحالی است که امروزه نام جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و بر این‌پایه هر نوع دخل و تصرف، ساخت و ساز و… باید برپایه‌ی نظر کارشناسی میراث‌فرهنگی و البته کارشناسان یونسکو صورت گیرد.
جنگل‌های هیرکانی به‌عنوان دومین اثر بزرگ طبیعی ایران پس از بررسی در چهل‌وسومین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در باکو آذربایجان، در تاریخ ۱۰ جولای ۲۰۱۹ مصادف با ۱۹ تیرماه ۱۳۹۸ با شماره ۱۵۸۴ در فهرست جهانی به ثبت رسید. از جنگل‌های هیرکانی بانام فسیل زنده یا موزه طبیعی نیز یاد می‌شود زیرا بسیاری از گونه‌های گیاهی موجود در این جنگل‌ها امروز به‌صورت فسیل در اروپا یافت می‌شود. یافته‌های علمی نشان می‌دهند که دیرینگی تاریخی این جنگل‌ها به دوران سوم زمین‌شناسی (ژوراسیک) یا همان عصر دایناسورها بازمی‌گردد. گفته می‌شود که نزدیک‌به ۲۲ درصد جنگل‌های هیرکانی در استان گلستان و گوناگون‌‌ترین گونه‌های گیاهی و جانوری در این محدوده جای دارد.
یک کارشناس میراث‌فرهنگی دراین‌باره به ایلنا گفت: برپایه‌ی ضوابط و قوانین موجود، در عرصه‌ی سایت ثبت شده در IUCN (اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت) دخالت ممنوع است و باید این بخش دست‌نخورده باقی بماند. در حریم هم اگر بخواهیم دخل و تصرفی داشته باشیم و کاری انجام دهیم، پیش از انجام هر کاری باید گزارشی از فعالیتی که مدنظر است برای یونسکو ارسال شود تا فرآیند کارشناسی خود را بپیماید.
او ادامه داد: زمانی که از سوی ایران درخواست انجام کار کارشناسی به یونسکو داده شود، کارشناسان یونسکو با کارشناسان ایرانی به مشورت خواهند نشست و در نهایت به تجمیع نظر می‌رسند و برپایه‌ی ضوابط موجود نظرات ارایه می‌شود. اگر طرح مد نظر برای اجرای تله‌کابین کبودوال در محدوده‌ی عرصه جهانی جنگل‌های هیرکانی باشد باید افزون‌بر اخذ پروانه‌های لازم از سازمان محیط زیست و منابع طبیعی، گزارشی به یونسکو ارسال و نظر کارشناسی آن‌ها نیز دریافت شود. حتا اگر این پروژه در حریم هم باشد باز هم باید مورد بررسی یونسکو قرار گیرد.
این کارشناس میراث فرهنگی با تاکید برآنکه ضوابط دربارهی میراث طبیعی کمی حساس‌تر از میراث تاریخی است، یادآور شد: ممکن است کارشناسان تشخیص دهند که ساخت این پروژه در محدوده جنگل‌های هیرکانی می‌تواند به برخی از گونه‌های گیاهی یا جانوری هیرکانی آسیب برساند. همه‌ی این موارد باید ازسوی کارشناسان امر مورد بررسی قرار گیرد.
با این وجود برخی افراد مانند نمایندگان مردم علی‌آبادکتول در مجلس شورای اسلامی تاکید دارند که استان گلستان از پروژه‌های بزرگ گردشگری مانند تله‌کابین محروم مانده است و حضور عزت‌الله ضرغامی (وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) در استان گلستان و بازدید از منطقه نمونه گردشگری کبودوال در شهرستان علی‌آبادکتول می‌تواند رخدادهای مثبتی را در حوزه گردشگری استان گلستان به‌ویژه در حوزه زیرساخت‌های بزرگ‌مقیاس گردشگری رقم بزند. این درحالی است که ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی خود جاذبه‌ای خاص برای توسعه‌ی گردشگری در این استان به شمار می‌رود که گویا مورد غفلت مسوولان قرار گرفته است.
در این میان ضرغامی که در شانزدهمین سفر استانی هیات دولت به گلستان در محل جنگل و سد کبودوال علی آبادکتول حضور یافت، دربارهی واپسین وضعیت تصمیم‌ها برای ساخت تله‌کابین کبودوال گفت: برآیند تصمیم نشست مشترک وزارت جهادکشاورزی، مسوولان سازمان جنگل‌ها و حفاظت محیط زیست و همچنین وزارت میراث فرهنگی ملاک کار خواهد بود. اجرای تله‌کابین علی آباد کتول در خارج از محدوده‌ی اصلی عرصه‌های ثبت جهانی شده جنگل‌های هیرکانی بلامانع است.
حجت الاسلام مجیدرضا فولادی، مدیرکل بازرسی و نظارت نهاد ریاست جمهوری، نیز آدینه‌ی گذشته در سفر رییس‌جمهور به استان گلستان، در نشست رفع مشکلات و چالش‌های پروژه‌های اولویت‌دار استان گلستان گفت: پروژه تله‌کابین گرگان هفته‌ی آینده مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورتی که مشکل قانونی نداشته باشد مصوبات استانی آن اجرایی خواهد شد.
وی با بیان اینکه هیاتی مکلف شده تا پروژه‌های تله‌کابین گرگان و جزیره آشوراده را بررسی کند، افزود: در هفته آینده نمایندگانی از سازمان محیط زیست، مجموعه بازرسی نهاد استانداری و مشاوران پروژه از محل اجرای طرح بازدید خواهند کرد.
مدیرکل بازرسی و نظارت نهاد ریاست جمهوری با بیان اینکه مساحت این پروژه‌ها بر اساس طراحی مشاور، مساحت‌سنجی و آمار دقیق آن احصاء خواهد شد، یادآوری کرد: اگر این پروژه‌ها بیش از ۵۰ هزار متر مربع مساحت داشته باشد تصمیمات شورای عالی معماری باید در آن اجرا شود و در صورت کمتر بودن از این مساحت، مصوبات گذشته استان لازم‌الاجرا خواهد بود.
گفته‌های اخیر مسوولان درباره این پروژه درحالی مطرح می‌شود که در اواخر سال ۱۳۹۹ مسعود منصور، رییس سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری کشور، در نامه‌ای خطاب به فرزانه صادق مالواجرد (معاون وزیر راه وشهرسازی و دبیر شورایعالی شهرسازی و معماری، نوشت: «موضوع بارگذاری پروژه تله کابین کبودوال علی آبادکتول به استحضار می‌رساند پیرو جلسه و پیشنهاد مشترک این سازمان و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مقرر شد کارفرمای پروژه ضمن هماهنگی با مشاور طرح، گزینه‌ای خارج از محدوده ثبت شده جنگل‌های هیرکانی را مکان‌یابی و جهت طی فرایند قانونی اعلام نمایند.»
