امروز فرخ و پیروز روز دی به‌آذر ایزد و فروردین‌ماه سال 3760 زرتشتی، هشتم فروردین‌ماه 1401 خورشیدی، 28 مارس 2022 میلادی
عبدالحسین شیرازی نامور به «سپنتا» فیلمنامه‌نویس و هنرپیشه نخستین فیلم ناطق ایرانی دختر لر، ۸ فروردین ۱۳۴۸ در اصفهان درگذشت. او از پیشگامان تولید فیلم و شکل‌گیری صنعت سینما در ایران به شمار می‌آید.
«سپنتا» در ۱۳۱۲ خورشیدی توانست نخستین فیلم ناطق سینمای ایران با نام دختر لر را به نمایش درآورد تا جایی که برخی مورخان وی را به عنوان پایه‌گذار سینما در ایران نامیده‌اند. اکران این فیلم بر پرده‌ی سینما چنان شور و هیجانی برانگیخت که هنوز که هنوز است آن را رویدادی شگفت‌آور و یادکردنی در سینمای ایران می‌دانند. صنعت سینما بر خلاف دیگر صنایع خیلی زود به ایران راه یافت. تنها ۲ سال پس از اختراع سینما، میرزا ابراهیم خان صحاف باشی تهرانی با اجازه مظفرالدین شاه به اروپا رفت و در بازگشت با خود یک دستگاه آپارات و مقداری فیلم تک حلقه‌ای به همراه آورد.
«سپنتا» به دنبال علاقه به موضوع تاریخ و فرهنگ پس از تحصیل در مدرسه آمریکایی‌های تهران برای تکمیل تحصیلات به کشور هندوستان رهسپار شد. وی در سال ۱۳۰۶ مطالعه و تحصیل در زمینه تاریخ و فرهنگ و ادبیات کهن را در بمبئی آغاز کرد. در ادامه، به شوند جذبه‌ی سینما در فرهنگ هند به سمت سینما گرایش یافت و سرانجام، با همکاری اردشیر ایرانی به ساخت نخستین فیلم ناطق فارسی در سرزمین هند دست زد. در سال 1311 خورشیدی، در کمپانی «امپریال فیلم بمبئی» نخستین فیلم ایرانی به‌نام دختر لر (یا ایران دیروز و امروز) ساخته شد که نویسنده و نقش اول آن را عبدالحسین سپنتا به دوش داشت و بازیگران دیگر آن روح‌انگیز کرمانی، هادی شیرازی و سهراب بودند.سپنتا برای دلبستگی خود به تاریخ و ادبیات کهن ایران، سینما را ابزاری قرار داده و دومین فیلم خود را به نام «فردوسی» ساخت که برای نخستین بار در جشن هزاره فردوسی به نمایش درآمد. این فیلم که ساختش دو ماه به درازا کشید، زندگی شاعر را از جوانی تا پیری دربرداشته، رابطه او با دهقانان و موبدان و صحنه‌هایی از حماسه‌سرایی او را به تصویر کشیده و سرانجام با مرگ غم‌انگیز این شاعر بلندآوازه پایان می‌یابد. او زبان‌های پهلوی قدیم و انگلیسی را به‌خوبی می‌دانست. سپنتا در کارنامه‌ی خود، پیشینه‌ی فیلم‌نامه‌نویسی، شاعری، آواز، دکوراتوری، تدوین، بازیگری و مجری‌گری را افزون بر کارگردانی دارد.
سپنتا زاده ۴ خرداد ۱۲۸۶ تهران، تحصیلاتش را در مدرسه‌های سن‌لویی، زرتشتیان تهران، استیورت مموریان کالج اصفهان و کالج آمریکایی تهران انجام داد. او از ۱۶ سالگی مقاله‌نویسی را آغاز کرد. در سال ۱۳۰۶ به‌هند رفت و چند سالی با دین‌شاه، دانشمند پارسی معاشرت داشت و به تالیف و ترجمه پرداخت. او در همین سال نخستین روزنامه‌اش را با نام «دورنمای ایران» در بمبئی منتشر کرد که بعد از مدت کوتاهی بسته شد. بار دیگر روزنامه‌ای در بمبئی تحت عنوان «جنگل» منتشر کرد که چاپ آن هم به‌بیش از دو شماره نکشید «پیام راستی» آخرین روزنامه‌ای بود که از وی در هند منتشر شد. سپس از هند به‌عراق رفت و به ایران بازگشت و در اصفهان ساکن شد و در سال ۱۳۲۲ هفته‌نامه «سپنتا» را در آن شهر انتشار داد که نشر آن تا سال ۱۳۳۵ ادامه داشت. وی به‌هنگام اقامت در هند کتاب‌هایی راجع به‌تاریخ و ادبیات ایران نوشت که در آنجا چاپ شد. افزون بر آن چندین فیلم ناطق فارسی تهیه کرد از جمله: دختر لر، چشم‌های سیاه، شیرین و فرهاد، فردوسی ، لیلی و مجنون. او در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شده‌است.
دی یکی از نام‌های اهورامزداست و در اوستا، دَثوش یا دَدوش یا دَذوه فرنامی و به چم آفریننده، جهاندار زیبایی‌هاست. دی اوستایی دَثوش به چم : پروردگار و دادار هست. روزهای دی در هر ماه روزهای نیایش همگانی، به آتشکده رفتن، آسایش و دست از كار كشیدن زرتشتیان است
دی‌بآذر، روز هشتم از هر ماه در گاهشماری زرتشتیان است. دی یکی از نام‌های اهورامزداست.
»دی» (اوستایی:«دَثوش») به چم (:معنی) پروردگار، دادار، آفریننده و جهاندار زیبایی‌ها است. در گاهشماری زرتشتی، روز نخست هر ماه اورمزد روز نامیده می‌شود، سه روز دیگر به نام اهورامزدای بی‌همتاست که به واژه‌ی دی آمده و از آن سخن گفته شده است.
در هر ماه سه روز با نام «دی» شناخته می‌شود. روزهای هشتم، پانزدهم و بیست‌و‌سوم ماه زرتشتی به نام «دی» است مانند دی به‌آذر، روز هشتم هر ماه، دی به‌مهر، روز پانزدهم از هرماه، دی به‌دین، روز بیست‌و‌سوم از هر ماه برای باز شناختن هر یک از این سه روز ، نام روز پس از آن به واژه‌ی دی پیوند داده شده است برای نمونه فردای روز دی بآذر روز آذر است.
گل بادرنگ نماد روز دی به‌آذر است.
سروده‌ی فردوسی
ز دی به‌آذرت خرمی بهره باد
همان آذرت سال و مه شهره باد
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
روز دی است خیز و بیار ای نگار می
ای ترک، می بیار كه تركی گرفت دی
می ده برطل و جام كه در بزم خسروی
بنشست شاه شاد ملک ارسلان به می
