ثبت جهانی جشن مهرگان که در کنار نوروز نام‌آشناترین جشن برای ما ایرانیان و همه‌ی فارسی‌زبانان جهان است، سالیانی است که با سدی بلند روبه‌رو شده است و چشم‌به‌راهی ما برای شناخت آن به نام میراثی وابسته (:متعلق) به ایران، بیش از اندازه‌ای که باید به دراز کشیده است.
جشن دیرپای «مهرگان» (دهم مهرماه در گاه‌شمار رسمی کشور) چنان ریشه‌های گسترده‌ای در تاریخ و فرهنگ ما دارد که می‌توان نشانه‌های پُرشمار و فراوانی از آن را در گذشته‌های دورونزدیک فرهنگ و تاریخ ایران یافت.
کوشش‌های ناکام برای جهانی شدن جشن مهرگان
دی‌ماه 1395 خورشیدی، شماری از کنشگران میراث فرهنگی ایران در بیاینه‌ای از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور خواستند که پرونده‌ی ثبت جهانی جشن‌های مهرگان و تیرگان را به یونسکو بفرستد (ایسنا- دی 95). نزدیک به سه سال پس ازاین، در اردیبهشت‌ماه 1398 محمدحسن طالبیان، معاون آن زمان میراث فرهنگی کشور، از کوشش این سازمان برای ثبت جهانی چند میراث ملموس و ناملموس ایران خبر داد. یکی از این پرونده‌ها به ثبت جهانی جشن مهرگان بازمی‌گشت که پرونده‌ای مشترک میان ایران و تاجیکستان بود (خبرگزاری فارس- اردبیهشت 98)، اما یک‌سال سپری شد و هنوز خبری از ثبت جهانی مهرگان شنیده نمی‌شد؛ هرچند مسوولان میراث فرهنگی کشور هم‌چنان وعده‌ی ثبت جهانی این جشن و آیین را در «سال آینده» می‌دادند (خبرگزاری ایران‌پرس، آذر 1399).
چشم‌به‌راهی‌ها هم‌چنان ادامه داشت و مسوولان میراث فرهنگی کشور در برابر پرسش جویندگان از بازگشت‌دادن پرونده‌ی مهرگان به ایران سخن می‌گفتند، به این شوند که کمیته ارزیابی جهانی بر روی نقاط مشترک برگزاری این عناصر فرهنگی در کشور‌های تهیه‌کننده پرونده با ابهام‌هایی روبه‌رو شده است» (خبرگزاری میزان، آذر 1399). همین خُرده‌گیری‌ها سدی در برابر ثبت جهانی مهرگان است. این را هم می‌افزودند که ایران «دفاعیه‌های کارشناسی و فنی» خود را بازگو کرده و تاجیکستان نیز در ثبت جهانی مهرگان همراه ایران است.
با برگزاری پانزدهمین نشست مجازی کمیته‌ی جهانی میراث فرهنگی ناملموس یونسکو (26 آذرماه 1399، جاماییکا) و تصمیم‌هایی که در آنجا گرفته شد، آشکار شد که ثبت جهانی مهرگان داستان پُرفرازونشیب و ادامه‌داری است که گویا با دشواری‌هایی بیش‌تر از آنچه گمان می‌رود، روبه‌روست.
آنچه در بالا آمده است بخشی از گزارشی است با عنوان «مهرگان و دیوار بلند ثبت جهانی»، به قلم سپینودجم که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این گزارش را در رویه‌ی دوم (رویداد) امرداد شماره‌ی 461 بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 461 از دوشنبه، 25 مهرماه 1401 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان قرار دارد.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند:
فروش اینترنتی شماره‌ی 461 هفته‌نامه امرداد
