یک تپه باستانی در شهر ری با گمانه‌ی دیرینگی تاریخی-اسلامی در سکوت ویران شده است و تاکنون کسی پاسخ‌گوی این اتفاق نبوده و مسوولیت حکم ویرانی آن را رسما نپذیرفته است. گفته می‌شود این تپه با وجود دیرینگی تاریخی‌ای که دارد، در فهرست میراث ملی ایران ثبت نبوده و از همین‌رو، پروانه‌ی ویرانی آن صادر شده است.
تپه «قمی‌آباد»، در نزدیکی روستای قمی‌آباد از بخش قلعه نو از املاک شهرستان ری (شرق تپه میل) جای دارد. گفته می‌شود دیرینگی این تپه به دوران تاریخی ـ اسلامی و شاید پیش‌تر از آن می‌رسد و با وجود آنکه یک تپه باستانی شناسایی و معرفی شده و حتا در تازه‌ترین بررسی‌ها سفال‌های پیش از تاریخی در آن پیدا شده است، مدتی پیش با خاک یکسان شد و اکنون اثری از این تپه و سفال‌های تاریخی آن وجود ندارد.
به گزارش ایسنا، عبدالمهدی همت‌پور، مدیر پیشین پایگاه ملی ری، که گفته شده این ویرانی در زمان مدیریت او رخ داده است، به دنبال پیگیری ایسنا، از جزییات این ماجرا اظهار بی‌اطلاعی کرد و موضوع را به قدیر افروند، مدیر کنونی پایگاه ملی ری ارجاع داد.
قدیر افروند، مدیر پایگاه ملی ری، نیز درباره‌ی ماجرای تخریب تپه قمی‌آباد گفت: «گویا سال گذشته مالکان یا مستاجران و بهره‌برداران زمین‌های پیرامون تپه قمی‌آباد، صدور مجوز تخریب این تپه باستانی چندهزارساله را تقاضا می‌کنند و میراث فرهنگی استان تهران هم بدون گرفتن استعلام از مدیر وقت پایگاه ملی ری، مجوز را صادر و به رییس اداره میراث فرهنگی شهرستان ری ابلاغ می‌کند».
او با بیان اینکه در زمان مدیریت پیشین پایگاه ملی ری این رخداد گزارش شده است، افزود: «اواخر سال ١۴٠١ از میراث فرهنگی برای ساخت‌وساز و تخریب در تپه قمی‌آباد استعلام می‌شود. از اینکه متقاضیان این اقدام چه کسانی بودند اطلاع دقیق ندارم، اما طبق آنچه گفته شده زمین‌ها موقوفه هستند و اینکه متقاضیان هم نمایندگان رسمی موقوفات هستند یا خیر، خبر ندارم».
مدیر پایگاه ملی ری گفت: «از اوایل سال ١۴٠٢ تخریب این تپه شروع می‌شود. به ما گفتند عوامل میراث فرهنگی هنگام عملیات تخریب، به این محوطه سرکشی می‌کردند که این اقدام اصلا قابل درک نیست و وقتی مجوز تخریب داده شده، از چه چیزی بازدید کرده‌اند؟ همچنین گفتند یک دانشجوی باستان‌شناسی هم هنگام عملیات تخریب از طرف میراث فرهنگی در آنجا مستقر بوده، که آن هم عجیب است».
افروند ادامه داد: «زمانی که در ابتدای این مسوولیتم دنبال ایجاد پایگاه حفاظت برای پایگاه ملی ری بودم، در این‌باره جلسه‌ای با فرماندهی یگان حفاظت استان تهران برگزار کردیم و در این جلسه بحث لزوم آموزش نیروهای یگان حفاظت را مطرح کردم و گفتم که مثلا من شنیده‌ام اطراف تپه قمی‌آباد تخریب شده است (من هنوز در جریان تخریب کلی نبودم و از مدیریت قبلی هم شنیده بودم که بخشی از حواشی تپه تخریب شده است) و باید همکاران یگان توجیه باشند، که فرماندهی یگان حفاظت استان تهران گفتند: “تمام تپه قمی‌آباد تخریب شده است و ما هم گزارش کردیم، اما چون تپه ثبت نشده بود ما مسوولیتی نداریم”»
مدیر پایگاه ملی ری افزود: «پس از این جلسه فورا به تپه قمی‌آباد رفتم و دیدم که لودرها در حال فعالیت تسطیح هستند و تپه صاف صاف شده است. شب این موضوع را با مدیرکل محترم میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران ـ مطرح کردم و پاسخ ایشان هم این بود که “این تپه ثبت ملی نشده بود” مگر ما فقط مسوول آثار ثبت ملی هستیم؟ آن پاسخ قانع‌کننده نبود. قرار بر این شد موضوع را پیگیری و دستورات لازم را بدهند. دو گزارش مجزا برای مسوولان میراث فرهنگی تهیه و تقدیم کردم و اواخر تابستان هم به من اطلاع دادند که از سازمان مرکزی پیگیر این گزارش هستند، اما الان دی‌ماه است و خبری از نتایج و اقدامات آن نشده است».
افروند گفت: «مجوز تخریب یک تپه باستانی درحالی صادر شد که یک فرهنگ و تمدن در دل آن نهفته است؛ چطور ممکن است؟ مرجع این اقدام کیست؟ این تپه باستانی چندین لایه تاریخی از دوران پیش از اسلام تا غیره را داشته و این مجوز، موجب تخریب آثار زندگی چند جامعه یا گروه اجتماعی بوده است. آیا میراث فرهنگی مجاز است مجوز تخریب یک تپه باستانی را هرچند که ثبت هم نشده باشد، بدهد؟»
بنا بر دیگر گزارش‌ها و اظهارات ارایه‌شده به ایسنا، گفته می‌شود دلیل اصلی برای صدور پروانه‌ی تخریب ویرانی است. این در حالی است که این تپه باستانی پرونده ثبتی داشته و چند سالی بود که در انتظار تایید نهایی برای ثبت در فهرست آثار ملی قرار داشت.
میثم علیئی، باستان‌شناس، استاد دانشگاه که سرپرست هیات گمانه‌زنی باستان‌شناسی قمی‌آباد و مسوولیت تهیه پرونده ثبتی این تپه را بر دوش داشته، نیز درباره جزییات پرونده ثبتی این تپه باستانی، به ایسنا گفت: «پیرامون منطقه دشت تهران به طور کلی باستانی است، وقتی بخشی از این محوطه را بر اساس مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی گمانه‌زنی کردیم و متوجه شدیم که هنوز ثبت نشده است، بنابراین پرونده ثبتی آن را آماده کرده و به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران ارسال کردم».
وی افزود: «سال ١٣٩٧ گمانه‌زنی استعلامی بخشی از این محوطه انجام شد و سال بعد گزارش آن به پژوهشکده باستان‌شناسی و میراث فرهنگی استان تهران نیز ارائه شد و در همان زمان پیشنهاد تهیه پروندۀ ثبتی آن را دادم و سال ١۴٠٠ این پرونده ارائه شد، اما مسوولان وقت گفتند ثبت یک محوطه زمان‌بر است و باید در جلسه‌ای از پرونده ثبتی که آماده کرده‌ایم، دفاع کنیم تا روی ثبت آن نظرخواهی انجام شود و همان موقع اعلام کردند که این پرونده در نوبت برگزاری جلسه است و مشخص نیست جلسه چه زمانی برگزار شود. کوشش‌های بسیاری برای ثبت این تپه انجام دادم، اما ثبت آن به برگزاری آن جلسه منوط بود که مشخص نبود چه زمانی قرار است برگزار شود».
این باستان‌شناس ادامه داد: «یافته‌های ارزشمندی در این تپه باستانی پیدا شد، با اینکه همان موقع که برای کاوش رفتیم، حفاری‌های غیرمجاز زیادی انجام شده بود و شمار زیادی تکه سفال در محوطه پراکنده بود. بر اساس کاوش‌های انجام‌شده می‌توانم بگویم محوطه مربوط به اوایل دوران اسلامی (آل‌بویه و سلجوقی) و تاریخی است و تصاویر، طراحی‌ها و جدول‌بندی‌ها در پرونده ثبتی ضمیمه شده بود، اما نمی‌دانم چه اتفاقی رخ داد و به نظر می‌رسد فقط وعده به ما داده شد».
علیئی گفت: «بعدها عکس‌هایی از تپه به دستم رسید که نشان می‌داد محوطه‌ای به ارتفاع شاید دست‌کم حدود ۵ تا ۶ متر، با خاک یکسان شده بود. از همکاران شنیدم حتی یک تکه سفال هم دیگر آنجا پیدا نمی‌شود. شنیدم که چون تپه ثبت ملی نبوده، مجوز تخریب دادند، اما همین کار هم غیرقانونی است».
به گزارش ایسنا، ماجرای تخریب تپه قمی‌آباد از کاشانکی، مسوول یگان حفاظت شهرستان ری، نیز پیگیری شد که در پاسخ به تماس این رسانه گفته شده است: «باید ماجرا را از آقای تقی‌پور، رییس اداره میراث فرهنگی ری، پیگیری کنید و من اجازه مصاحبه ندارم.»
به گفته‌ی ایسنا این رسانه همچنین برای پیگیری ماجرای صدور پروانه‌ی ویرانی تپه قمی‌آباد با پرهام جانفشان، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران، محسن سعادتی، معاون میراث فرهنگی استان تهران، و نوروز تقی‌پور، رییس اداره میراث فرهنگی ری، بارها و تا هنگام ارسال این گزارش تماس گرفته شده، اما هنوز پاسخی از این مسوولان دریافت نشده است.
