پاسداشت ثبت جهانی جشن سده به کوشش هفته‌نامه‌ی امرداد و پژوهشکده‌ی تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و با همکاری خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
جشن سده دعوت به زیست‌سالاری است
علیرضا حسن‌زاده، مدیر پژوهشکده‌ی مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و مسوول پرونده‌ی ثبت جهانی جشن سده، سخنران دیگر نشست بود. او در آغاز با اشاره به یاریگری ایران و تاجیکستان در ثبت جهانی جشن سده گفت: «شادباش به دو ملت بزرگ و فرهنگی و تمدن‌آفرین ایران و تاجیکستان. بدون شک قلب‌های این دو ملت، یکی است و روحی یگانه در دو کالبد دارند. جلوه‌های پُرفروغ جشن سده پُلی است که این دو ملت را به هم پیوند می‌دهد و جاودانه می‌سازد».
حسن‌زاده با طرح پرسشی، افزود: «ثبت جهانی جشن سده چه چیزی یا هشداری به ما خواهد داد؟ یکی از آن دستاوردها، دعوت به زیست‌سالاری است. بی‌گمان هیچ تصویری از توسعه‌ی پایدار بدون زیست‌سالاری وجود نخواهد داشت. حتا اندیشمندان بزرگ بر این باورند زیست‌سالاری، پایه‌ی مردم‌سالاری است».
او در توضیح این مفهوم افزود: «ایرانیان در فرهنگ و تمدن خود، احترام به طبیعت را به شکل‌های گوناگون، به نمایش گذاشته‌اند. در فرازهای درخشان آیین‌های ایرانی، همواره خودآگاهی نسبت به طبیعت و چرخه‌ی زمان را می‌بینید. بیهوده نیست که بزرگ‌مرد ایرانی ابوریحان بیرونی نخستین تصویر از مطالعه‌ی تطبیقی فرهنگ‌های جهان را با خودآگاهی ایرانیان نسبت به چرخش طبیعت و زمین و گاه‌شمار آن، به بحث می‌گذارد. پس زیست‌سالاری برای ما، در این لحظه از تاریخ، بسیار مهم است. ما گرفتار انواع آسیب‌های طبیعت هستیم. مازوت‌سوزی، خشکی دریاچه‌ی ارومیه، آلودگی هوا و نمونه‌های دیگر. بنابراین جشن سده به ما می‌گوید برای آن‌که آینده‌ای درخور داشته باشیم، باید نگاه‌مان به تعریف توسعه را تغییر بدهیم».
به سخن حسن‌زاده، سده دعوت به زیست‌سالاری است. یکی از چکادهای فرهنگ شادمانی در ایران، سده است. برای این که ملتی امیدوار و پویا باشیم، باید فرهنگ شادمانی در ایران جایگاهی شایسته‌تر و سزاوارتر پیدا بکند.
از دید این سخنران، یکی دیگر از دستاوردهای ثبت جهانی سده، دیپلماسی میراثی و صلح و گفت‌وگو است. ثبت جهانی جشن سده، تقویت دیپلماسی صلح در جهان است. ما باید بدانیم که هیچ صورتی از صلح پایدارتر از آن نیست که فرهنگ، بنیان صلح را شکل بدهد. ما خوشحالیم که ایران رتبه‌ی بسیار عالی (پنجم جهان) را در ثبت میراث ناملموس دارد، با بیست‌وچهار عنصری که ثبت شده است. ایران فرهنگی، یعنی ایران و تاجیکستان و افغانستان، به قدرت تصویرسازی میراث ناملموس در جهان بسیار کمک خواهند کرد. ما تمدن‌های هم‌ریشه در این حوزه هستیم.
مدیر پژوهشکده‌ی مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی افزود: «نکته‌ی دیگری که از ثبت جهانی سده می‌توان آموخت آن است که باید بخش دیگری از نهادهای ما فعال‌تر بشوند. پیشنهادم این است که وزارت آموزش‌وپرورش کتابی را در دو مقطع ابتدایی و متوسطه برای کودکان‌ونوجوانان درنظر بگیرد که در آن بیست‌وچهار اثر ثبت جهانی میراث ناملموس ما را به دانش‌آموزان بشناساند».
این سخنران آنگاه به مفهوم بیناآیینی جشن سده پرداخت و گفت: «درک بیناآیینی جشن سده نکته‌ی دیگر و مهمی است. هر آیین ایرانی یک ویژگی مستقل دارد، اما یک رابطه‌ی بیناآیینی بین آیین‌های ایرانی وجود دارد که فهم آن‌ها را آسان می‌سازد. اکنون اگر بخواهیم چشم‌انداز درک بیناآیینی سده را بگشاییم به چه معنایی می‌رسیم؟ ایران در گذر تاریخ متاثر از بستری فاجعه‌خیز بوده است؛ مانند جنگ، خشکسالی و زمین لرزه. این بحران‌های نیرومند وقتی به هم می‌پیوستند، قدرت ویرانگر بسیار بالایی داشتند که نهادهای اجتماعی را نابود می‌کردند و طومار دانش و علم را درهم می‌پیچیدند. ایرانیان در برابر چنین موقعیت تاریخی‌ای چه می‌توانستند بکنند؟ یک کار: برپایی آیین‌های نوزایی، مانند مهرگان، سده، نوروز، چهارشنبه‌سوری، تیرگان و آیین نوروز تابستانی. ایرانیان چاره‌ای جز این نداشتند که در این پهنه‌ی بحران‌زا، هویت خود را به کمک آیین‌ها به باززایی برسانند».
حسن‌زاده، سده را آیین امید دانست و گفت: برافروختن آتش در دل تاریک‌ترین شب‌های زمستانی است. آتش، خوشبختانه با ثبتی که روی داده و با خودآگاهی‌ای که به دنبال این ثبت، داشته، اکنون به عنوان نماد زندگی درک می‌شود.
مسوول ثبت جهانی جش سده در پایان سخنانش افزود: «از همه‌ی آنانی که این آیین کهن را در گذر تاریخ نگه داشتند، از زرتشتیان عزیز ما که نگه‌دارنده‌ی آیین‌های کهن هستند، تا خراسان که فرهنگ ایرانی در آن به اوج رسیده است، سپاسگزاری می‌کنیم».
آیین پاسداشت ثبت جهانی جشن سده، دوشنبه، دوم بهمن‌ماه 1402 از ساعت 17 تا 20 در تالار فردوسی خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
دکتر الهام ملک‌زاده، هموند هیات علمی پژوهشکده‌ی تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ موبد دکتر اردشیر خورشیدیان، فرنشین پیشین انجمن موبدان؛ دکتر علیرضا حسن‌زاده، مدیر پژوهشکده‌ی مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و مسوول پرونده‌ی ثبت جهانی جشن سده؛ دکتر صفورا برومند، هموند هیات علمی پژوهشکده‌ی تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ دکتر اسفندیار اختیاری نماینده‌ی زرتشتیان در مجلس و مهندس بابک سلامتی سردبیر و مدیرمسوول هفته‌نامه‌ی امرداد، سخنرانان این آیین پاسداشت بودند.
گزارش تصویری پاسداشت ثبت جهانی جشن سده
صفورا برومند، هموند هیات علمی پژوهشکده‌ی تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی: باید جشن سده را به جهان شناساند
سردبیر هفته‌نامه‌ی امرداد در پاسداشت ثبت جهانی جشن سده: ایران خاستگاه تمدن جهانی است
موبد اردشیر خورشیدیان در پاسداشت ثبت جهانی جشن سده: آتش، نماد راستی است
نماینده‌ی زرتشتیان در مجلس، در پاسداشت ثبت جهانی جشن سده: سده، جشن مهرورزی همراه با اندیشه‌ی نیک است
