کشمکش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی و سازمان میراث فرهنگیِ وقت و وزارتخانه‌ی کنونی بر سر مالکیت دو کاخ‌موزه‌ی سعدآباد و نیاوران، هنوز ادامه دارد. هر چند پیشینه‌ی این کشمکش به دهه‌ی 80 برمی‌گردد؛ یعنی همان زمان که دولت برای اصلاح سند مالکیت، برای این دو کاخ درخواست داده بود. اکنون دادگاه تجدیدنظر رای خود را در این‌باره اعلام کرده است.
به گزارش خبرگزاری مهر، در آغاز بنیاد مستضعفان ادعایی در باره‌ی کاخ‌ها نداشت ولی پس از آن اعلام کرد این املاک در سال 1363 خورشیدی، به آن‌ها رسیده و باید به بنیاد برگردد. از آنجا که این دو کاخ‌موزه وابسته به دارایی‌های خاندان پهلوی بود، بنیاد مستضعفان آن‌ها را تحت مالکیت خود می‌دانست نه دولت. پس از آن مدیریت کاخ سعدآباد هم خواستار لغو اسناد مالکیت بنیاد شد.
مدیریت دو کاخ برعهده‌ی میراث است نه مالکیت آن‌ها
در این میان، قاسم سعیدی، معاون حقوقی پیشین بنیاد مستضعفان بازگو کرده بود: «بنیاد، قصد تجمیع املاک خود را داشت و از سازمان میراث فرهنگی به دلیل اینکه از واگذاری این دو کاخ استنکاف می‌کرد، شکایت کرد و دادخواستی را به دادگاه بدوی ارایه داد. دادگاه هم در این زمینه رای را به نفع بنیاد مستضعفان صادر کرد. مدیریت دو کاخ بر عهده‌ی سازمان میراث فرهنگی است، اما باید مشخص شود که این دو کاخ و زمین‌ها و بناهای اطرافش در مالکیت بنیاد مستضفعان است نه سازمان میراث فرهنگی!»
از سوی دیگر، در لایحه‌ی قانونی درباره‌ی این دو کاخ در نشست سال 1360 خورشیدی، مجلس آمده است: «کاخ‌های نیاوران و سعدآباد با محوطه و تاسیسات جهت ایجاد موزه و پارک در اختیار وزارت فرهنگ و آموزش عالی قرار گیرد». همین موارد قانونی سبب اختلاف میان این دو نهاد شد و در دادگاه‌های گوناگون هر کدام ادله‌ای برای خود می‌آوردند.
درخواست برای تجدید نظر
در سال 1396 خورشیدی، علی نقی‌زاده محجوب، مدیرکل حقوقی وقتِ سازمان میراث‌فرهنگی، گفته بود: «اسناد مالکیت مجموعه‌های سعدآباد و نیاوران به‌صورت کلی در اختیار سازمان میراث‌فرهنگی است و بنیاد مستضعفان براساس حکمی که قطعیت آن هنوز مشخص نیست، اقدام به گرفتن سند معارض (هم‌عرض) برای این دو مجموعه فرهنگی و تاریخی کرده است. البته همین سند معارض هم برای تمام بخش‌های این دو مجموعه تاریخی نیست و بنیاد مستضعفان فقط اسناد تعدادی از پلاک‌های سعدآباد و نیاوران را در اختیار دارد. بنیاد مستضعفان این اسناد را بر اساس حکمی که در دادگاه اصل 49 در سال 1392 صادر شده گرفت. در این حکم اجازه صدور اسناد مالکیت سعدآباد و نیاوران برای بنیاد مستضعفان اعلام شد، اما حکم این دادگاه قطعی نبوده است و سازمان میراث‌فرهنگی تقاضای بررسی و تجدید نظر داشته است، بنابراین تا زمان صدور حکم قطعی دادگاه، اسناد مالکیت این دو مجموعه تاریخی برای هر دستگاه و نهاد دیگر و اظهارنظر در این خصوص وجه قانونی ندارد».
رای دادگاه تجدید نظر
اکنون دادگاه تجدید نظر برگزار و رای تازه‌ای برای مالکیت دو کاخ ارایه شده است. دراین‌باره ابراهیم شقاقی، مدیرکل امور حقوقی وزارت میراث فرهنگی، گفت: «دادگاه تجدیدنظر اصل 49، با پیگیری‌های وزارت میراث فرهنگی برگزار و اعلام شد رای دادگاه انقلاب که سند میراث فرهنگی را باطل کرده بود، خلاف شرع است».
وی افزود: «اکنون باید این موضوع در دیوان عالی کشور رسیدگی شود اما از آنجا که رییس قوه قضاییه نیز رای جدید را تایید کرده؛ معمولا نظر دیوان عالی با نظر رییس قوه قضاییه هم‌سو است. به‌این‌معنی که اگر دیوان عالی نیز رای نهایی را بدهد، برای همیشه مالکیت دو کاخ به میراث فرهنگی سپرده خواهد شد و جای تجدیدنظری ندارد. منتها نمی‌دانیم این پروسه چقدر طول می‌کشد».
