معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور با گفتن اینکه یونسکو دربارهی تهدید حریم چغازنبیل درخواست گزارش کرده است، گفت: «منتظر قطعیشدن جابهجایی محل کارخانه قند از حرایم چغازنبیل هستیم تا به صورت رسمی به یونسکو پاسخ بدهیم».
به گزارش خبرگزاری ایرنا، محمدحسن طالبیان دربارهی فرستادن نامه از سوی سازمان یونسکو به وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی دربارهی ساخت کارخانهی قند در حریم نیایشگاه چغازنبیل در خوزستان، فرستادن نامه از سوی یونسکو و درخواست گزارش دربارهی چغازنبیل را تایید کرد و گفت: «طرح پرسش و جویا شدن از وضعیت حفاظتی هر اثر جهانی، یکی از وظایف سازمان میراث جهانی وابسته به یونسکو در صورت وجود هرگونه تهدید برای هر اثر جهانی از کشورهای عضو است».
معاون میراث فرهنگی کشور افزود: «دربارهی چغازنبیل، یونسکو با دریافت خبرهای مربوط به این اثر که نخستین اثر ثبت شده کشورمان در فهرست میراث جهانی است، بر اساس وظیفه از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی ارسال گزارش از آخرین وضعیت حفاظتی و اقدامات صورت گرفته را درخواست کرده است».
طالبیان گفت: «وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی نیز پیرو دستور استاندار خوزستان، چشمبهراه قطعی شدن جابهجایی محل کارخانه قند از حریم این اثر جهانی است تا برطرف شدن تهدید حرم اثر را رسما به یونسکو اعلام کند».
وی همچنین به گفتوگوی تازهی غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان اشاره کرد و گفت: «از آنجایی که قوانین عرصه و حریم آثار تاریخی ملی و جهانی لازمالاجراست از شخص استاندار خوزستان انتظار جاری کردن قانون در این مورد خاص و در اسرع وقت را داریم که خوشبختانه وی در مصاحبه اخیر خود بر این نکته تاکید داشتهاند که در حرایم چغازنبیل اجازه ساختوساز داده نخواهد شد».
خروج آثار از فهرست جهانی بازتاب خوبی در جوامع جهانی ندارد
طالبیان دربارهی خطر احتمالی خروج چغازنبیل از فهرست جهانی، با گفتن این سخن که «در صورتی که الزامات قانونی ضوابط عرصه و حریم هر اثر در هر جای جهان رعایت نشود این امکان وجود دارد» افزود: «در خصوص چغازنبیل و دیگر آثار جهانی کشورمان نیز در صورتی که قوانین یاد شده از سوی دستگاهها و مسوولان اجرایی رعایت نشود و تعرض به آنها وجه بینالمللی میراث جهانی را خدشهدار کند، ورود به فهرست میراث در خطر و یا خروج کامل از فهرست میراث جهانی دور از انتظار نخواهد بود و بدیهی است این موضوع بازتاب خوبی در جوامع ملی و بینالمللی نخواهد داشت».
طالبیان درباره کارهای حقوقی و اجرایی انجام شده از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: «با توجه به بررسیهای صورت گرفته و اهمیت موضوع و حفظ حریم میراث جهانی چغازنبیل که در سطح ملی و جهانی از اهمیت فوقالعادهای بر خوردار است، ادارهکل حقوقی وزارتخانه و ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان خوزستان با جدیت در حال پیگیری این موضوع از طریق مراجع قضایی است».
معاون میراثفرهنگی کشور افزود: «ادارهی کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خوزستان در روزهای گذشته شکایت خود را مبنی بر عدم رعایت صریح قانون و ضوابط حریم، مجددا تسلیم مقامات قضایی استان کرده است، خوشبختانه دستور رعایت حریمهای میراثی از طرف دادستان کل کشور نیز صادر شده است».
طالبیان حفظ یکپارچگی تاریخی، فرهنگی و طبیعی میراث چغازنبیل را بایستگیای انکار ناپذیر دانست و پافشاری کرد: «بر اساس قانون همهی دستگاههایی که حفاظت از محیط طبیعی را بردوش دارند، ملزم به حفظ این یکپارچگی هستند».
آغاز به ساخت یک کارخانه قند در حریم درجه یک سازهی تاریخی ثبتجهانیشدهی چغازنبیل، تلخی را به کام دوستداران و مسوولان میراث فرهنگی نشاند. این خبر از جایی آغاز شد که در فضای مجازی خبری منتشر شد بر این پایه که ساخت کارخانه قندی در حریم درجهی یک چغازنبیل آغاز شده است.
نامورترین و بزرگترین زیگورات بهجا مانده از دوران باستان، زیگورات چغازنبیل است، زیگوراتها از با ارزشترین پرستشگاهها هستند که شمار آنها در سراسر جهان به 40 سازه نمیرسد و چغازنبیل یکی از پُرآوازهترین آنها در جهان است.
معبد چغازنبیل در 40 کیلومتری جنوب خاوری شهر باستانی شوش، و 35 کیلومتری باخترشهر باستانی شوشتر جای دارد. این سازه در سال 1979 میلادی، نخستین اثر تاریخی از ایران بود که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت و جامعهی بینالمللی برای آن ارزش بسیار و یگانه برشمرد.
خبرهای چند هفتهی گذشته اما در فضای مجازی و اعتراض برخی دوستداران میراث فرهنگی خوزستان گویای خطری جدی بیخ گوش این سازهی جهانی است؛ به گفتهی دوستداران میراث فرهنگی ساخت یک کارخانه قند آن هم در حریم درجه یک چغازنبیل میتواند آسیب جبرانناپذیری به آبروی میراث فرهنگی در ایران در برابر یونسکو وارد کند.
اگرچه پس از آن و در پیِ پیگیری کنشگران خبر رسید که پروانهی (:مجوز) ساخت کارخانهی قند در حریم درجهی یک و دو زیگورات چغازنبیل بازپس گرفته شده است و ساختوسازی که بیگمان چغازنبیل را از فهرست میراث جهانی یونسکو بیرون میگذاشت، انجام نخواهد شد. بهگفتهی حکمتاله موسوی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان «اجازه ادامهی کار به این سرمایهگذار داده نشده است. مجوز جهاد کشاورزی استفاده از ۱۰۰ هکتار برای کارخانه بود که این مجوز نیز ابطال شد. چغازنبیل یک اثر تاریخی جهانی است که باید با همکاری دوستداران این حوزه از آن حفاظت کرد».(خبرگزاری بازتاب خوزستان، 21 آبانماه 1399)
میراث جهانی یونسکو مجموعه مکانهای فرهنگی یا طبیعی ثبتشده در سازمان جهانی یونسکو است که به صورت فهرستی توسط کمیته میراث جهانی این سازمان برگزیده شده و میشوند. سایتهایی که در فهرست میراث جهانی جای میگیرند برپایه ی کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی وابسته (متعلق) به تمام انسانهای زمین، جدای از نژاد، مذهب و ملیت ، بهشمار میروند و دولتها پای بند به حفظ و نگهداری این آثار هستند.
