با ثبت سند دژ فلکالافلاک (شاپورخواست) خرمآباد به نام میراث فرهنگی گام ارزشمندی در راستای آزادسازی و جهانی شدن این شاهکار مهرازی ساسانی برداشته شد.
استاندار لرستان گفت: سند مالکیت قلعه فلکالافلاک خرمآباد به نام میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صادر شد تا گام مهمی در راستای آزادسازی حریم و ثبت جهانی این اثر تاریخی برداشته شود.
سیدموسی خادمی رور سهشنبه در گفتوگو با ایرنا افزود: این اثر تاریخی تا پیش از این سند نداشته است که اقدامات حقوقی، انجام مراحل پایانی انتقال و صدور سند قلعه از سال ۹۷ در دستور کار بود.
وی گفت: ارتش و سپاه در ۲ بخش این اثر تاریخی مستقر بودند که در حال حاضر ارتش حریم قلعه را به طور کامل رهاسازی کرده و در خصوص سپاه نیز توافق سه جانبهای میان استانداری، سپاه و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح صورت گرفته است که بر مبنای آن، حریم را آزاد میکند.
استاندار لرستان با تاکید بر اتمام امور حقوقی سند قلعهی فلکالافلاک تصریح کرد: این توافق با سپاه برگشتناپذیر است چراکه این نهاد نیز به طور کامل با تخلیه حریم قلعه موافق و با مجموعه استان همراه اما با کمبود منابع اعتباری برای ساخت پادگان جدید مواجه است.
خادمی کمک به ساماندهی قلعه فلکالافلاک را یک کار ارزشمند در دولت دوازدهم دانست و گفت: ساخت پادگان تازه سپاه حضرت ابوالفضل (ع) لرستان بیش از ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و امید میرود در یک تا ۲ سال آینده به پایان برسد.
وی افزود: همزمان با انجام اقدامات حقوقی و حل مسایل مربوط به آزادسازی حریم، منابع مالی خوبی برای تملک مغازههای پیرامون این بنای تاریخی تامین و اقدامات بازسازی مطلوبی نیز درون قلعه انجام شده است.
استاندار لرستان گفت: اعتبار لازم برای آزادسازی اطراف پل تاریخی صفوی خرمآباد تامین و مغازههای این حریم با بیش از ۲۰ میلیارد تومان خریداری شده چراکه آزادسازی حریم پل صفوی بخشی از طرح آزادسازی حریم قلعه فلکالافلاک در راستای ثبت جهانی است.
خادمی با اشاره به وجود املاک و بناهای مزاحم و غیر اصولی در حریم این اثر تاریخی گفت: مغازههای پیرامون پل صفوی ( پل گپ)، وجود بناهای مزاحم، جلوه و نماد قلعه را دچار مشکل کرده بود که پس از سالها توانستیم با تامین اعتبار حدود ۲۰ میلیارد تومان اکثر این واحدها را خریداری و تخریب کنیم.
وی تصریح کرد: فضای آزادشده، پس از تخریب و بازسازی اصولی به محوطه پشت پارک قلعه اضافه میشود و محیط گردشگری دلنشینی ایجاد خواهد شد.
استاندار لرستان گفت: شمار کمی از مغازههای پیرامون پل صفوی به دلیل اختلاف و مالکان و انحصار ورثه تاکنون خریداری نشده است که امیدواریم این مشکل به زودی برطرف شود.
خادمی با اشاره به اینکه اجرای این طرح در چند حوزه انجام شده است افزود: محوطهسازی این سازهی تاریخی در حال انجام است و ساماندهی فضای پیرامون قلعه فلکالافلاک نیز با تکمیل احداث پادگان تازه سپاه و انتقال پادگان کنونی از اطراف این سازهی تاریخی انجام خواهد شد.
استاندار لرستان با اشاره به سفر بهمنماه نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه به لرستان گفت: در این سفر افزونبر بازدید از ساختمان در حال احداث سپاه، ۳۰ میلیارد تومان برای قلعه فلکالافلاک نیز تصویب شده است.
قلعه تاریخی و با صلابت فلکالافلاک که همچون نگینی بر تارک گردشگری لرستان میدرخشد برای ثبت جهانی نیازمند آزادسازی محوطه است، اقدامی که از مدتها پیش آغاز شده اما به دلیل گیرودارهایی که در مراودات مالی آن رخ داده همچنان از جهانی شدن بازمانده است.
قلعه باستانی فلکالافلاک یک بنای عظیم آجری ساخته دورهی ساسانی از شاخصترین آثار تاریخی ایران و جهان بوده که بر روی تپهای باستانی در مرکز شهر خرمآباد استوار شده است.
زیبایی و (:معماری) شگفتانگیز این قلعه موجب شده که از سوی بسیاری از کارشناسان به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری جهان لقب گیرد.
این دژ ازدید موقعیت استراتژیک خود در سدهی چهارم (:مهی)هجری قمری به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه درآمد و از سدهی ششم هجری پس از ساخته شدن شهر کنونی خرمآباد ، به نام خرمآباد معروف شد و گمان میرود نام فلکالافلاک در دورهی قاجار به آن داده شده است.
این سازهی کممانند از دوره ساسانی برجای مانده و به شمارهی ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از دهههای گذشته دغدغههای بسیاری برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند عنوان شده که شوربختانه تاکنون برطرف نشده و این شاهکار معماری جهان همچنان در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد.
سایتهایی که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای میگیرند برپایهی کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی متعلق به همهی انسانهای زمین، جدای از نژاد، مذهب و ملیت خاص، بهشمار میروند و دولت ها موظف به حفظ و نگهداری این آثار هستند.
حفاظت از این آثار پس از ثبت و با وجود باقی ماندن در حیطهی حاکمیت کشور مربوطه، بر دوش همهی کشورهای عضو خواهد بود که به همین دلیل ثبت فلکالافلاک در این فهرست، بسیار ارزشمند است.
هر مکان دستکم باید یکی از معیارهای فرهنگی یا طبیعی را برای ثبت در میراث جهانی داشته باشد که معیارهای فرهنگی عبارت میشود از اینکه مکان مورد نظر باید نشان دهندهی یک شاهکار از نبوغ و خلاقیت انسانی، نشان دهندهی تبادل ارزشهای بشری در یک بازه زمانی در یک منطقه فرهنگی از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامهریزی شهری یا طراحی چشمانداز، گواهی بی همتا یا دستکم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.
همچنین این اثر باید نمونه ای برجسته در معماری یا تکنولوژی باشد که گام ارزشمندی از تاریخ بشر را نشان دهد.
با توجه به آنچه گفته شد، فلکالافلاک قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را دارد اما تاکنون از این فرصت طلایی محروم مانده و همچنان نامش در فهرست آثار جهانی نوشته نشده است.
طرحی که مصوبههای گوناگونی از جمله دستور رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۱۳۷۰/۱۰/۱، صورتجلسه کمیته مشورتی ملی در ۱۳۸۰/۲/۲۲، مصوبه شورای ملی انقلاب فرهنگی در ۱۳۸۱/۷/۲، ابلاغ قانون مجلس شورای اسلامی در ۱۳۸۲/۱۰/۸ و سه مصوبه سفر هیات دولت را دارد.
در همین راستا در سالهای گذشته تملک ساختمان های پیرامون و حاشیهی قلعه مورد توجه ویژه قرارگرفت و خریداری ساختمانهای سپاه و ارتش از سوی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سالیان گذشته در دستور کار قرار داشت که به دلیل کمبود اعتبار تاکنون به طور کامل محقق نشده است.
از جمله موارد موثر برای ثبت آثاری مانند قلعه فلکالافلاک خرمآباد در میراث جهانی، آزادسازی کامل حریم آن و پرهیز از ساختوسازهای تازه پیرامون این سازه است که باعث خارج شدن همیشگی این اثر از آثار پیشنهاد شدهی کشورمان به یونسکو خواهد شد.
