یک سکوی بزرگ گچی که روی آن در هرسو دو صندلی گچی به‌گونه‌ی متقارن دو به دو، سه پایه‌ی گچی با طرح نخل وارونه‌ی همسان، پایه‌آتشدان میانی سازه و یک میز گرد گچی که برای مراسم آیینی به کار می‌رفته، از تازه‌ترین یافته‌ها در فصل دوم کاوش باستان‌شناسی محوطه‌ی «وی گل» آران و بیدگل است.
به‌گزارش میراث‌آریا و به‌گفته‌ی روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، محسن جاوری سرپرست گروه باستان‌شناسی امروز ۱۰ خرداد ۱۴۰۰ خورشیدی، با اعلام این خبر گفت:« فصل دوم کاوش باستان‌شناسی محوطه وی‌گل در شهرستان آران و بیدگل از آغاز اردیبهشت ماه امسال آغاز شده است. در فصل نخست کاوش که در سال ۱۳۸۹ به انجام رسید فضای چهارتاقی و پایه آتشدان میانی و سکوی «تی شکل» این فضای آیینی به‌دست آمد. در فصل تازه دالان‌های طواف واقع در چهار ضلع فضای مرکزی در روند کار مورد کاوش قرار گرفت که داده‌های بسیار ارزشمندی را از دوره ساسانی در اختیار قرار دارد.»
این باستان‌شناس افزود: «در دهانه‌ی شمال شرقی چهارتاقی، یک سکوی بزرگ گچی که روی آن در هر طرف دو صندلی گچی به صورت متقارن دو به دو، سه عدد پایه گچی با طرح نخل وارونه همسان، پایه آتشدان میانی بنا و یک میز مدور گچی که برای مراسم آیینی بکار می‌رفته وجود دارد که در نوع خود و در مقایسه با آثار بدست آمده مشابه بی‌نظیر است.»
وی یادآور شد همه‌ی بقایای موجود روی این سکو با استفاده از خشت و گِل به‌گونه‌ی خودخواسته (: عمد) و با دقت فراوان پر شده و این آثار با این کار در دل خشت و گِل مورد حفاظت قرار گرفته بود.
جاوری در ادامه از کشف بقایای یک آتشدان ساخته شده از گل و روکش نازک گچی در دالان شمال غربی خبر داد که در این دالان مهم با توجه به وجود مقدار بسیاری زغال و خاکستر که روی کف پراکنده بود فعالیت‌های مربوط به فرآوری آتش انجام می‌شد و اهمیت این سازه در زمان خود و محدوده ایران مرکزی را نشان می‌دهد.
به‌گفته‌ی سرپرست هیات باستان‌شناسی، در دالان گوشه‌ی جنوب خاوری روی کف بخش میانی، چهار پایه گچی دیگر به‌دست آمد که با دقت پس از جابه‌جایی و چیدن آن‌ها در کنار هم با خشت و گِل و ساخت یک دیوار مسدود‌کننده این دالان بسته شده بود.
او این اقدام را همانند عملی که در سکوی شمال خاوری دیده شده دانست و گفت: «با توجه به اینکه چند دهانه‌ی دیگر منتهی با دالان‌ها مشابه همین کار با قرار دادن پایه‌های گچی مشهود است این اقدام برای حفاظت از این آثار آیینی قبل از متروکه شدن بنا صورت گرفته تا به این طریق از این قطعات حفاظت کرده باشند.»
جاوری با بیان اینکه ضلع جنوب خاوری این سازه به یک رواق تُو‌درتُو متصل می‌رسد که چهره‌ی جبهه‌ی جنوب شرقی را تشکیل می‌دهد افزود:«بقایای طاق این بخش که از نوع آهنگ و با خشت ایجاد شده نیز موجود است و وجود این رواق در هیچ کدام از بناهای مشابه تاکنون شناخته شده دیده نمی‌شود و ویژه بود این بنا را مورد صحه قرار می‌دهد.»
جاوری در دنباله گفت: «در این فصل از کاوش یک سنگ‌نوشته‌ی (:کتیبه)ی چند سطری به خط پهلوی نیز به‌دست آمد که توسط پژوهشکده‌ی زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون در حال بررسی و مطالعه است.»
این باستان‌شناس ادامه داد :«این بنای آیینی با توجه به داده‌های به‌دست‌آمده و ابعاد و اندازه‌ها و همچنین حضور در ایران مرکزی از اهمیت این بخش در دوره ساسانی خبر می دهد؛ محدوده‌ای که از این دید ناشناخته است و مطالعات و نگاهی نو را در این زمینه طلب می‌کند.»
او در پایان یادآوری کرد :«یافته‌های مهم این فصل از کاوش تخصیص فوری اعتبار برای اجرای یک برنامه‌ی حفاظتی ویژه و حفاظت از این سازه‌ی مهم دوره ساسانی همراه با برنامه‌ریزی برای تبدیل آن به یک سایت موزه برای بازدید عموم مردم را مورد تاکید قرار می دهد.»
وی‌گل منطقه‌ای با گستردگی نزدیک به ۱۲۰ هکتار است که در خاور بیدگل جای دارد. در میان این گستره‌ی تاریخی آتشکده‌ا‌ی با دیرینگی چندهزار ساله وجود دارد که از دوره پیش از اسلام تا دوره‌های گوناگون اسلامی آباد بوده است.
