در فصل پایانی کاوش‌های قره تپه سگزآباد، گورستان نویافته‌ی عصرآهن ۲ و ۳ دربردارنده‌ی گورسپاری (:تدفین)های نوزادان و کودکان در سن‌های گوناگون به‌دست آمد. بخش چشمگیری از این گورسپاری‌ها با شیوه‌های مختلف درون ظرفهای آشپزخانه‌ای، به‌گونه‌ی تک نفره با پیشکش‌های تدفینی و یا در گورهای چند نفره در کنار بزرگسالان انجام شده است.
به‌‌گزارش میراث‌آریا و به‌گفته‌ی روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری،مصطفی ده‌پهلوان سرپرست هیات باستان‌شناسی ۳۰ شهریور۱۴۰۰با اعلام این خبر گفت:«در فصل پایانی کاوش‌های باستان‌شناسی گورستان نویافته عصرآهن ۲ و ۳ قره تپه سگزآباد قزوین تصمیم بر این شد که تمام تمرکز پروژه کاوش بر بخش جنوب‌غربی (بخشA) ترانشه ۱۲ گورستان نویافته در ابعاد ۸×۷ متر باشد تا بتوان گاهنگاری دقیق و لایه‌نگاری درستی از این گورستان ارائه داد و به درک بهتری از شیوه‌ها و سنت‌های تدفین دوره‌های یادشده رسید.»
او ادامه داد:«در کاوش ترانشه ۱۲ در تابستان ۱۳۹۸،در گورستان شرقی قره تپه شواهد مهمی از ۴ لایه تدفین بر روی هم و در سطح گسترده‌ای یافت شد که به دلیل محدودیت زمان و کمبود اعتبار مالی مورد نیاز، کاوش در لایه‌های زیرین امکان‌پذیر نبود و اطمینانی از لایه‌های بیشتر تدفین و خاک بکر به‌دست نیامده بود؛ در ادامه کاوش در تابستان ۱۴۰۰ هدف اصلی دستیابی به لایه‌های پایانی گورستان در اولویت کار قرار گرفت.»
این باستان‌شناس افزود:«در ادامه روند کاوش در این ترانشه در سال جاری و در عین ناباوری با لایه پنجم تدفین نیز روبه‌رو شدیم که دربردارنده‌ی بافت‌های متراکمی از استخوان‌های جانوری می‌شد و در کنار آن‌ها اسکلت کاملی از یک اسب‌سان به‌دست آمد که کاوش بر روی این لایه‌ها در حال انجام است.»
ده‌پهلوان افزود: «در ترانشه ۱۲ تاکنون ۶۵ گور به ثبت رسیده که به سه شیوه‌ی، گورسپاری‌های صندوقی یا چهارچینه خشتی، گودالی در خاکستر و ظروف پخت و پز در جهت‌های شمالی ـ جنوبی، شمال‌غربی ـ جنوب‌شرقی، شرقی ـ غربی جای داشته‌اند.»
به گفته‌ی سرپرست هیات کاوش، تدفین‌های صندوقی یا چهارچینه خشتی بیشتر به دو صورت تک نفره و چند نفره هستند که شمار افراد شناسایی شده در آن‌ها گاهی به چهار تَن نیز می‌رسد و در گورسپاری‌های چند نفره بجز از یک یا دو اسکلت، بیشتر گورسپاری‌ها آشفتگی دارد و نظمی در میان آن‌ها دیده نمی‌شود.
او افزود: «این آشفتگی را می‌توان به عواملی مانند رانش زمین، نفوذ آب و سیلاب، تخریب‌های جانوری و در برخی موارد گورسپاری‌های ثانویه نسبت داد.»
این باستان‌شناس با بیان اینکه در گورسپاری‌های تک نفره نیز بیشتر افراد به صورت جنینی در گور قرار می‌گرفته‌اند یادآوری کرد: « گورسپاری‌های گودالی در خاکستر نیز بیشتر به صورت تک نفره و کاملا منظم در کنار انباشتی از خاکستر هستند و آشفتگی خاصی در آن‌ها دیده نمی‌شود و مانند گورسپاری‌های چهارچینه‌‌ی خشتی تک نفره به صورت جنینی در داخل گور قرار دارند.»
ده‌پهلوان بخش زیادی از گورهای این گورستان را دربردارنده‌ی تدفین‌های نوزادان و کودکان در سن‌های گوناگون اعلام کرد که با شیوه‌های گورسپاری‌های گوناگون به دست آمدند؛ در داخل ظروف آشپزخانه‌ای، به صورت تک نفره با پیشکش‌های تدفینی و یا در گورهای چند نفره در کنار بزرگسالان جای دارند و یافته‌های موجود در این گورها همگی از عصر آهن ۲ و آغاز آهن ۳ برجای مانده‌اند.
او گفت: در بیشتر گورها برجای‌مانده‌‌های جانورانی مانند بز، گوسفند نابالغ، گاو، شتر و اسب به دست آمد که نشان از تدفین جانوران در کنار مردگان دارد.
ده‌پهلوان با بیان اینکه مجموعه یافته‌های این بخش از نظر کاربرد در ۳ گروه جای می‌گیرند، گروه نخست را دربردارنده‌ی ظرفهای سفالی، مانند گونه‌های گوناگون ظرفهای موسوم به ساغر، ظرفهای آبریزدار، ظروف لوله‌دار، کوزه، ظروف پایه‌دار دانست و گفت:«برخی از این ظرف‌ها از گونه‌ی آشپزخانه‌ایِ بزرگ هستند که در گورستان‌های عصر آهن هم‌زمان به ندرت دیده می‌شوند و دیگ‌های سفالی پخت‌و‌پز را به گورسپاری جنین و نوزادان اختصاص داده‌اند.»
اوافزود:«گروه دوم شامل زیورآلات شخصی و اشیاء تزیینی مانند دستبند، گردنبند و طوق‌های آهنی و مفرغی کامل، سنجاق، مهرههای مرتبط با دستبند و گردنبند و آویز که از جنس صدف، عقیق، مفرغ و خمیر شیشه هستند.»
ده‌پهلوان اظهارکرد: «گروه سوم شامل اشیا با کاربری ویژه است که از مهمترین آن‌ها می‌توان به مهر استوانه‌ای با سبک محلی و آشوری اشاره کرد که نشان از جایگاه درخور توجه این محوطه در حوزه‌ی فرهنگی آشور دارد.»
سرپرست هیات باستان‌شناسی گفت: بررسی‌های انسان‌شناسی جسمانی و پژوهش‌های ژنتیک، باستان جانور‌شناسی،سنت‌های تدفینی نادر و شواهد غنی حاکی از تعاملات و پیوند‌های فرهنگی و اقتصادی ساکنان این محوطه با مناطق دور دست لبه‌ی غربی فلات ایران و حوزه‌ی سیاسی ـ فرهنگی حکومت‌هایی مانند آشور و حوزه‌های فرهنگی غرب، شمال و شمال‌غرب ایران دارد.
او با بیان اینکه تاریخ‌گذاری مطلق یافته‌ها با کمک موسسه‌ی باستان‌شناسی دانشگاه ورشو انجام شد و نتایج آن مهر تاییدی است بر تاریخ‌گذاری نسبی مواد‌فرهنگی عصرآهن ۲ و ۳ این محوطه از ۱۰۵۰ تا ۸۲۰ پیش از میلاد یادآوری کرد: «در میان یافته‌های این گورستان مهرههای زینتی از جنس آنتیموان با خلوص بالای نود درصد به دست آمد که گویای پیچیدگی کارگاه‌های فلزکاری این دوره است.
این باستان‌شناس گفت: «تا کنون بر روی یافته‌های این گورستان پایان‌نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری پرشماری در حوزه‌های باستان‌شناسی، باستان‌سنجی، ژنتیک، ایزوتوپ‌های پایدار، رسوب‌شناسی و مرمت در حال انجام و مقالاتی در دست انتشار است.»
او افزود:«در پروژه‌ی کاوش آموزشی یاد شده بخش چشمگیری از توجه و توان هیات کاوش صرف آموزش مهارت‌های فنی و عملی دانشجویان در کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناختی مانند عکاسی حرفه‌ای در زمان کاوش، طراحی فنی یافته‌ها، نقشه‌برداری، حفاظت و مرمت، شیوه‌های درست نمونه‌برداری یافته‌ها برای بررسی‌های آزمایشگاهی، باستان جانور‌شناسی، انسان‌شناسی جسمانی باستان گیاه‌شناسی و … شد.»
ده‌پهلوان در پایان ابراز امیدواری کرد: «نتایج علمی این پروژه بتواند سهم مهمی در روشن‌ساختن ابهامات دانش باستان‌شناسی عصر آهن ۲ و ۳ شمال فلات ایران داشته باشد.»
یک پاسخ
چقدر جالب! چه نتیجه گیری های انسان شناسی و جامعه شناسی ازشون داشتند؟