مجموعهایی از دگرگونیها و روشها نیاز است تا «همازوری اعضا» افزایش یابد. این مجموعه آگاهیرسانی، شفاف شدن، روشمندشدن، دگرگونی روند تصمیمگیری و پاسخگو شدن را شامل میشود که نیاز به برنامهریزی، طرح و روش دارد. به امید این که زمانی گفتگوهای جدی دراینباره در جامعه آغاز شود. در چند نوشته تلاش میشود که برخی ویژگیهای « انجمن زرتشتیان اونتاریو» مطرح شود تا چنانچه نیاز است، بخشهای ممکن و مفید آن مورد استفادهی انجمنهای ایران قرار گیرد.
«انجمن زرتشتیان اونتاریو» (Zoroastrian Society of Ontario) برپایهی قوانین انجمنهای خیریه (Registered Charities) با «اهداف دینی» به شمارهی 888970241 در تاریخ یکم آوریل 1978 میلادی ثبت شده است و بنابر قوانین دولت فدرال کانادا فعالیت میکند. پیرو این قوانین، این گونه از انجمنها پس از ثبت تنها در برابر «اداره مالیات دولت فدرال کانادا» (Canada Revenu Agency) از نظر امور مالیاتی و نیز «اعضای» خود باید پاسخگو باشند. برای این، در نخستین گام این انجمن باید هر سال گزارش مالی خزانهدار خود را به تایید یک حسابرس خبره مستقل برساند و نسخهایی از این گزارش را پس از انجام مجمع همگانی سالیانه و تصویب «اعضا» به اداره مالیات بفرستد تا انجمن امکان ادامه فعالیت داشته باشد. هیچ ارگان دولتی دیگری، نظارتی بر فعالیتهای این انجمن ندارد و انجمن برای انجام فعالیتهای خود نیازی به کسب مجوز از هیچ ارگان دولتی ندارد، مگر در مواردی مانند مجوز روشن کردن آتش (برای جشن سده) در فضای باز از آتشنشانی محل یا مواردی از این دست. این انجمن اساسنامه رسمی خود را دارد که آن هم به تایید اعضا رسیده است و چنانچه نیاز به هر گونه دگرگونی در آن دیده شود، فقط نیاز به تایید «مجمع همگانی سالیانه» دارد. البته باید یادآوری کرد که اساسنامه نمیتواند از فعالیتهای در نظر گرفته شده برای «انجمنهای خیریه» خارج شود. ویژگی دیگر این است که هر گونه دگرگونی در اساسنامه پس از تصویب در مجمع همگانی باید در جدولی که در اساسنامه برای آن در نظر گرفته شده است با یادآوری تاریخ و دگرگونی، نوشته شود. این موضوع باعث میشود که بتوان روند دگرگونیها و سمت و سوی آنها را در گذر زمان پیگیری کرد.
مجمع همگانی سالیانه، هر سال در تاریخ مشخص باید برگزار و از چند ماه پیش از آن تدارک این برنامه آغاز میشود. در نخستین گام، اعضای هیاتمدیره آماده کردن گزارشهای کاری خود و نیز ارائهی مدارک به یک حسابرس خبره را آغاز میکنند. از سوی دیگر، با توجه به قوانین مربوط به هیاتمدیره چنانچه عنوانی از هیاتمدیره خالی بشود، اعلام میکنند، تا اعضای داوطلب، کاندیدا شوند. از اعضای انجمن یک گروه، داوطلب «هیات برگزاری و نظارت بر انتخابات و مجمع همگانی» میشوند. این گروه به طور عمده مسوول نظارت بر روند درست مراحل و تایید عضویت افرادی که میخواهند در مجمع شرکتکنند و برگزاری و شمارش آرا در روز مجمع همگانی هستند. آخرین مهلت ارسال گزارشها از سوی هیاتمدیره 35 روز پیش از تاریخ مجمع است. در این تاریخ همهی اعضای انجمن باید از راه پست برگههای گزارشها را دریافت کرده باشند (برای گزارشی از مجمع به اینجا نگاه کنید). در روز «مجمع همگانی سالیانه» فقط «اعضای» انجمن پروانهی حضور در مجمع را دارند و از هیچ ارگان یا سازمان دیگری، نماینده حضور ندارد. هیاتمدیرهی جدید پس از پایان «مجمع همگانی سالیانه» آغاز به کار میکند و در همان نشست این آغاز به کار آگاهیرسانی شده و از اعضای گذشته سپاسگزاری میشود و هیاتمدیرهی جدید رسما کار خود را بدون نیاز به صدور یا تایید دیگری آغاز میکند.
هیاتمدیره انجمن زرتشتیان اونتاریو دارای 9 هموند (:عضو)، شامل رئیس (President)، جانشین رئیس (Vice-President)، جانشین اجرایی رئیس (Executive Vice-President)، منشی (Secretary)، خزانهدار (Treasurer)، دستیار منشی (Assistant Secretary)، دستیار خزانهدار (Assistant Treasurer) و دو تن به عنوان کارگزاران امور اجرایی (Executive Officers 1&2) است. شرح وظایف هر کدام از عنوانها در اساسنامهی انجمن به روشنی توضیح داده شده است. در ساختار هیاتمدیرهی این انجمن، هر عنوان هیاتمدیره یک پست دو ساله است که یک تن میتواند در دو دوره پشت سر هم یا با یک دوره (دو ساله) تنفس دوباره داوطلب شود. هر سال تنها پستهایی که به دلیل تمام شدن دوره یا استعفای فرد خالی شوند، اعلام خواهند شد و هر فرد با توجه به عنوانی که خالی باشد باید داوطلب شود و اعضا هم به طور مستقیم به همان عنوان و کاندیداهای آن رای میدهند. برای نمونه هنگامی که پست رئیس، به عنوان خالی اعلام شود؛ افراد به طور خاص برای همان پُست کاندیدا میشوند و اعضا هم برای همان پست خاص رای میدهند.
هر عضو انجمن باید تا پیش از زمان تعیین شده (35 روز پیش از تاریخ انتخابات) به طور مشخص برای یک عنوان داوطلب شود. هر داوطلب باید فرم ویژه را پر کند و مشخص کند که دقیقا برای کدام پست کاندید میشود و دو تن از اعضای انجمن باید از او پشتیبانی اولیه کنند تا امکان کاندید شدن را داشته باشد. این دو فرد باید «عضو» انجمن باشند و فقط نام و نام خانوادگی و امضا در محل مشخص شده فرم نیاز است. به این فرم کارنامک از پیشینهی (:رزیومه) حرفهایی و کاری فرد نیز باید پیوست شود. این دو برگه برای همهی اعضا در همان مجموعه مخصوص فرستاده میشود. هیچ گونه «تایید صلاحیت» از سوی هیچ ارگان دولتی یا حتا اعضای انجمن انجام نمیشود.
«عضو» برپایهی اساسنامهی انجمن فردی است که حق عضویت سالیانه خود را که برابر با 60 دلار برای یک تن و 100 دلار برای خانواده است بپردازد.. تاریخ سالیانه پرداخت حق عضویت برای همهی اعضا ثابت و یکم آوریل (برابر با 13 فروردین) هر سال است. با پرداخت حق عضویت فرد به عنوان «عضو» شناخته میشود و یک شماره «عضویت» به او داده میشود. پایهی «عضو» بودن یک فرد در انجمن پرداخت حق عضویت سال جاری است. تنها «اعضا» از راه ایمیل، پیام اتوماتیک تلفن و نیز خبرنامه از خبرها و فعالیتهای انجمن باخبر میشوند. انجمن کموبیش پیوسته از این راهها با اعضای خود در پیوند است و آگاهیرسانی میکند. در تارنمای انجمن، محلی برای ورود اعضا وجود دارد که هر عضو با نام کاربری و رمز ورود مخصوص میتواند وارد و مشخصات خود را ببیند یا درست کند و از برخی خدمات دیگر نیز بهره بگیرد. هیچ گونه کارت ویژهای برای «عضو» صادر نمیشود اما در داخل همین سیستم در پیوست با اعضا، برگهایی مانند کارت وجود دارد که تنها نام انجمن و نام و نامخانوادگی این عضو و شماره عضویت و تاریخی که حق عضویت خود را باید بپردازد، در آن مشخص شده است. انجمن معمولا برای «اعضا» تخفیفی از نظر بلیت و ورودیه برای تمامی برنامههای خود در نظر میگیرد (همهی برنامههای دینی و اجتماعی پارسیها مانند گهنبارها و برنامههای تفریحی و خانوادگی ورودیه دارد) و از همه مهمتر فقط «اعضا» گزارش کاری و مالی و نیز اطلاعات مربوط به مجمع همگانی سالیانه را دریافت میکنند و حق شرکت در مجمع عمومی و نیز داوطلب شدن برای هیاتمدیره را دارند. اگر فردی آخرین حق عضویت خود را پرداخت نکرده باشد، عضو انجمن نیست و ایمیل، خبرنامه یا پیام تلفنی دریافت نمیکند و برای ورودیه، هزینههای افراد «غیرعضو» را پرداخت می کند و پروانهی حضور در مجمع همگانی سالیانه و کاندیدا شدن را ندارد. البته انجمن بر روی تارنمای خود تقویمی دارد که بخش بیشتری از اطلاعات مربوط به انجمن و نیز برنامهها آگاهیرسانی میشوند.
هر چند که پس از معرفی بخشهای مختلف انجمن، تلاش خواهد شد که هر کدام از این بخشها از نگاه نویسندهی این یادداشت نقد شود، اما در یک نتیجهگیری بسیار کوتاه میتوان گفت که ساختار انتخابات، هیاتمدیره و بهویژه تعریف عضو در این روش بسیار عملی و روشن هستند.
*مرکز پژوهشی بندهش: زبانهای ایرانی، پژوهشهای زرتشتی