نخستین آسیاب آبی همدان همراه با فضاهای معماری، آبراهه‌ها و سنگ آسیاب در تازه‌ترین کاوش‌ها در محوطه‌ی دانشگاه بوعلی‌سینا به‌دست آمد.
سرپرست تیم کاوش آسیاب آبی دانشگاه بوعلی‌سینا از دست‌یابی به نخستین آسیاب آبی همدان در دانشگاه بوعلی‌سینا خبر داد.
به گزارش ایسنا، دکتر اسماعیل همتی‌ازندریانی در بازدید از منطقه‌ی کاوش نخستین آسیاب آبی همدان گفت: با توجه به شناسایی مجموعه کاریز(:قنات)هایی در زمین‌های دانشگاه بوعلی سینا، بازدید سطحی از این زمین‌ها انجام شد و در بررسی‌های بیشتر تصمیم گرفته شد کاوش‌های باستان‌شناسی در منطقه انجام شود.
وی ادامه داد: پس از گذراندن گام‌های (:مراحل) قانونی و با پشتیبانی مالی دانشگاه کاوش آغاز و شواهد و مستندات خوبی از آسیاب‌های آبی شناسایی شد و در پایان یک آسیاب مورد کاوش باستان‌شناسی قرار گرفت که برآیندهای ارزشمندی را رقم زد.
این باستان‌شناس یادآوری کرد: پس از ثبت تصاویر هوایی و نقشه برداری‌ها متوجه شدیم آبراهه‌ای به پهنای دو متر از رودخانه زربار وارد این زمین‌ها می‌شده و از آبراهه اصلی آبراهه‌های کوچکتری جدا و آب را وارد سامانه آسیاب‌های آبی می‌کردند که با توجه به نیرو و قدرت انتقال آب وارد مجموعه شده و مشکل شیب زمین را حل می‌کردند و سپس وارد فضای اصلی آسیاب شده و مراحلی که برای تولید آرد وجود داشت انجام می‌گرفت.
همتی‌ازندریانی درباره‌ی آسیاب‌ها افزود: به دلیل اینکه هنوز کار کاوش تمام نشده است به صورت دقیق نمی‌توان درباره دیرینگی آن‌ها نظر داد اما شواهد نخستین و سطحی نشان می‌دهد دیرینگی۶۰۰ یا ۷۰۰ ساله دارد و گمان می‌رود از سده‌های میانی اسلامی، قرون متاخر تا نزدیک‌به ۷۰ سال پیش مورد بهره‌برداری می‌گرفته است.
عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی‌سینا درباره‌ی شمار آسیاب‌ها هم گفت: با توجه به بازگفت(:نقل قول)هایی که انجام گرفته شمار آن‌ها هفت عدد بوده است که گویا به دلیل قرار گرفتن در مسیر رودخانه ویران شده‌اند و کامل‌ترین نمونه‌ای که وجود دارد آسیابی است که کاوش کرده‌ایم.
وی درباره‌ی پرونده ثبت آسیاب کشف شده اظهار کرد: دانشگاه بوعلی‌سینا برنامه‌ریزی دقیقی برای حفاظت و تبدیل آن به سایت موزه دارد و با توجه به اینکه اثر در زمین‌های دانشگاه است و پیش از این بررسی باستان‌شناسی در منطقه انجام نشده می‌توانیم کارهای ثبتی آن را انجام دهیم.
موزه‌ی آب استان همدان راه‌اندازی شود
فرنشین(:رییس) دانشگاه بوعلی‌سینا نیز پیرامون این بازدید بیان کرد: یکی از بحث‌هایی که در پیوند با باستان‌شناسی مطرح است بحث زندگی عامیانه مردم است و این علم باید زندگی همه مردم را در نظر بگیرد بنابراین محوطه‌های این چنینی اهمیت پیدا می‌کنند.
دکتر یعقوب محمدی‌فر در ادامه افزود: این محوطه به گذر آسیاب قطار معروف است و با زندگی اجتماعی مردم همدان تا نزدیک‌به ۵۰ سال پیش ارتباط دارد، همچنین حاکی از هوشمندی مردم است که از آب رودخانه و نیروی هیدرولیک به گونه‌ای استفاده می‌کردند و دوباره آن‌را به مسیر کشاورزی برمی‌گرداندند.
وی با اشاره به اینکه انرژی تجدید‌پذیر که امروز جهان شعارش را می‌دهد سده‌هاست در کشور ما انجام می‌شود، مطرح کرد: در کشور شناخت زیادی نسبت به مسائل آب و آسیاب‌ها وجود ندارد در حالی که آسیاب‌ها را می‌توان در جای جای کشور دید و در همدان هم مسیر بالا نشان دهنده این امر است.
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه مسیر مورد بحث می‌تواند در آینده مسیر بازدیدی و گردشی باشد و به عنوان یک جذبه مطرح شود، گفت: با توجه به سفال‌های کشف شده برخی از قنات‌ها در این محدوده بیش از هزار سال دیرینگی دارند، از سوی دیگر از گذشته‌های دور مساله آب در همه کشور وجود داشته و در هم‌اکنون نیز یکی از موضوع‌های اساسی است بنابراین مدیریت منابع آبی بسیار جدی است و باید آیندگان را در این مورد آموزش دهیم که این محوطه از این دید اهمیت بالایی دارد.
محمدی‌فر با بیان اینکه هدف از فاز اول کاوش، خواناسازی مجموعه بود، بیان کرد: امیدواریم در فازهای بعدی با کمک بیشتر سازمان میراث فرهنگی بتوانیم این مجموعه را بازسازی و آن را تبدیل به موزه آب استان همدان کنیم چراکه همدان به موزه آب نیاز دارد و این مجموعه می‌تواند آغازی بر این قضیه باشد.
فرنشین دانشگاه بوعلی‌سینا با اشاره به اینکه آسیاب‌های زیادی از دوره‌های گوناگون در کشور وجود دارد، اضافه کرد: در همدان روی موضوع آسیاب‌ها کار نشده است بنابراین اطلاعات و مدارکی از قدمت آن‌ها موجود نیست.
به گزارش ایسنا، این کاوش از یک ماه پیش در زمین‌های دانشگاه بوعلی‌سینا آغاز شده و تا به دست آمدن نتایج کامل ادامه خواهد داشت. همچنین یافته‌های باستان‌شناسی در این پژوهش‌ها مانند فضاهای معماری، آبراهه‌ها و سنگ آسیاب‌هایی است که تا به امروز به دست آمده است.
