سازه‌ی بزرگ معماری با ساختار سنگی از آنِ دوره‌ی ساسانیان در یکی از کوه‌های فیروزآباد از سوی یکی از دوست‌داران میراث‌فرهنگی کشف شد.
به گزارش اَمرداد، سازه‌ی معماری با ساختار سنگی به شکل دایره‌ای (:مدون) در پیوند با دوره‌ی ساسانیان در یکی از کوه‌های فیروزآباد به‌تازگی از سوی یکی ازدوست‌داران میراث فرهنگی شیراز کشف شده است. این دوست‌دار میراث فرهنگی که دانش‌آموخته‌ی اَرشد رشته‌ی باستان‌شناسی نیز هست کمابیش یک ماه پیش با آگاهی‌رسانی یکی از دوستان خود که از بومیان منطقه بوده از این اثر بازدید میدانی کرده است، ولی هیچ آگاهی‌ای از رَوند به ثبت ملی رسیدن یا نرسیدن آن نداشته است. از همین‌روی، در سفری دیگر و بازدید میدانی وی به همراه نگارنده که در 28 آذرماه به شهرستان فیروزآباد انجام شد و با پیگیری نگارنده در اداره‌ی کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان در بخش ثبت آثار تاریخی و فرهنگی و بررسی‌های کارشناسان میراث‌فرهنگی روشن شد که این اثر تاریخی و باستانی از دیده‌ها پنهان بوده و تا کنون به ثبت ملی نرسیده است. همچنین کارشناسان باستان‌شناسی اداره‌ی کل میراث‌فرهنگی استان با دیدن نگاره‌های این اثر با نگرش به ریخت آن و همانندی‌هایی که این اثر با دیگر آثار هَمسان در کوه‌های استان داشته و برپایه‌ی تجربه و دانش خویش، آن را سازه‌ای مِعماری با ساختاری سنگی برای گورسپاری (:تدفین) دسته‌جمعی و گروهی در کنار یک‌دیگر دانسته‌اند که به گورهای سنگ‌چینی و در نزد توده‌ی مردم به «خِرف خانه» نامدار بوده که از آنِ دوره‌ی ساسانیان است. اما با این همه، کارشناسان باستان‌شناسی میراث فرهنگی باورمند هستند که، اظهار نظر دقیق و علمی و محکم آن نیازمند بازدیدهای میدانی و بررسی‌های بیشتر است.
با این همه، نگارنده همه‌ی داده‌های لازم و نگاره‌های اثر را به کارشناسان میراث‌فرهنگی داده تا با پیگیری‌های آن‌ها بتوان پرونده‌ی ثبتی آن را گشوده و زیر حفاظت و پاسداری اداره‌ی میراث فرهنگی شهرستان فیروزآباد و استان قرار گیرد.
سازه‌ی معماری کشف‌شده، به دست عشایر ساخته نشده است
اما امید صمدی، باستان‌شناس و هَموَند (:عضو) هیات مدیره‌ی انجمن فرزندان پارسه که این سازه‌ی معماری ارزشمند را برای نخستین‌بار شناسایی کرده است درباره‌ی کاربری آن به اَمرداد گفت : نقشه‌ی سازه‌ی معماری سراسر دایره‌ای شکل بوده و روشن است که با ژرف‌نگری (:دقت) و نظارت، اثر پدید آمده است. همچنین در سازه از سنگ‌های بزرگ و جداشده از کانی (:معدن) بهره برده‌اند که تا حدود فراوانی در شکل دادن و پاک‌تراش کردن آن‌ها کوشیده شده است. ویرانه‌های به‌جا مانده از اثر، نشان‌دهنده‌ی آن است که همانند بسیاری از آثار تاریخی و باستانی، خوشبختانه تا به امروز زیر و رو و آشفته نشده است و دارای سنگ‌ها و گِل‌ولای فراوانی نیستند. این اَمر بیانگر آن است که سازه به گمان فراوان دارای دیواره‌های نه‌چندان بلند و بدون پوشش بوده است و به گونه‌ای سازه‌ای با فضای باز به شمار می‌رفته است که برای قطعی شدن این فرضیه نیاز به کاوش‌های باستان‌شناختی است».
صمدی در دنباله‌ی سخنانش اَفزود: «بنابر شواهد موجود همانند موقعیت قرارگیری سازه در بلندای تپه و نبود تکیه به هر دیواره یا صخره‌ای طبیعی، وجود تکه‌های شکسته و پراکنده‌ی سفال و از همه مهم‌تر پیچیدگی چیدمان دیواره‌ی سازه و بزرگی برخی از تکه‌های سنگ که تا به یک تُن وزن نیز می‌رسند، به هیچ‌روی سازه‌ی موجود اثری ساخته شده به دست عشایر و برای کاربری و نگه‌داری دام و جانوران نبوده است و نمونه‌های عشایری موجود که در دشت فیروزآباد نیز، کم نبوده بسیار ساده‌تر و متفاوت‌تر با اثر شناخته شده و مورد بحث ما هستند».
سازه‌ی معماری کشف شده، می‌تواند کاربری آیینی داشته باشد
این باستان‌شناس و دوست‌دار میراث فرهنگی درباره‌ی اینکه، گفته میشود شاید کاربری سازه‌ی معماری کشف‌شده، گورهای سنگ‌چینی ساسانی که به «خِرف خانه» نامدار هستند، باشد به اَمرداد گفت: « در همه‌ی نمونه‌های بررسی و شناخته‌شده‌ی چُنین سازه‌هایی که در جنوب ایران به ویژه سرزمین پارس کم نیستند، شوربختانه بیشتر آن‌ها به وسیله‌ی سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی به آز (:طمع) دستیابی به گنج خیالی و پوچ، شکافته شده‌اند و در شمار اَندکی از آن‌ها می‌توان نقشه یا سازه‌های مهندسی شده را با بهره‌گیری از سنگ جدا گشته از معدن یا پاک‌تراش یافت. همچنین در همه‌ی نمونه‌های موجود که اتفاقا ده‌ها نمونه از آن در همان کوهی که سازه‌ی معماری مورد بحث قرار گرفته، وجود دارد از سنگ‌های به اصطلاح لاشه‌سنگ و پراکنده‌ی موجود در بستر طبیعی کوه بهره برده‌اَند و بدون نمونه و الگوی چیدمانی خاص بر روی هم چیده شده‌اند تا بستر دُور کالبد را بپوشاند و همگی سر پوشیده بوده است. در نمونه‌ی موجود که پیش از این نام برده شده، سازه از دید نقشه سراسر گِرد و مهندسی شده برپا گردیده از سنگ‌های نیمه‌پاک‌تراش و فرم داده شده که برخی تا یک تُن می‌توانند وزن داشته باشند، استفاده شده و به گمان فراوان فضا بدون پوشش بوده است که همگی این شواهد کاربری گورسپاری (:تدفینی) به منظور قرار گرفتن جسد یک فرد یا چندین تَن را در این مکان رد می‌کند. از همین‌روی و همچنان و با نگرش به شواهد کنونی، سازه‌ی موجود را می‌توان اثری با کارکرد آیینی یا دَخمه‌ای برای آیین (:مراسم) دَخمه‌گذاری برپایه‌ی آیین مَزدیَسنا (زرتشتی) پنداشته و هرگونه اظهار نظر بیشتر و علمی‌تر نیاز به پژوهش‌های جدی‌تر همانند کاوش‌های باستان‌شناختی دارد».
به گزارش اَمرداد، با کشف این سازه‌ی معماری با هرکاربری که برای آن قائل باشیم، برگ زرینی دیگر بر بالندگی‌ها و افتخارات شهرستان فیروزآباد که خاستگاه ساسانیان بوده، اَفزوده خواهد شد و یادگار ارزشمند تاریخی و فرهنگی دیگری شناسایی و به ثبت ملی در آینده خواهد رسید که بی‌گمان برگ برنده‌ای در گام نخست برای سرزمین جاویدان پارس و در گام دیگر برای ایران اهورایی خواهد بود. یادمان باشد که سراسر کشور به‌ویژه سرزمین پارس دارای یادگارهای فرهنگی و گنجینه‌های بی‌شماری به یادگار مانده از نیاکان پاک سرشتمان است که پشتوانه و آبرو و شناسنامه‌ی بالنده و غرورآمیز مردم است و بایسته است با مستندنگاری هر چه زودتر مسوولان میراث فرهنگی از آثار موجود و با کمک و همکاری همه‌ی مردم و نهادها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی در حفظ و پاسداری از آن‌ها کوشا باشیم.
نگاره‌های زیر که در تاریخ 28 آذرماه در یک روز ابری و نیمه‌بارانی گرفته شده است را ببینید:
سازه معماری سنگی که کاربری آیینی یا تدفینی باید داشته باشد
سنگ هایی که معماران ساسانی از جای دیگری آورده و در این سازه معماری برای هدفی خاص برپا کرده اند
دید از زاویه‌ی بالای کوه، سازه معماری دایره ای شکل
نمونه سفالهای موجود در سطح محوطه
یک نمونه از سنگ های پاک تراش ساسانی در پیرامون اثر
فرتورها از ساوش آریا است.
1842
یک پاسخ
سپاس بیکران به سیاوش جان اریا گرامی کاش این گنجینه کشف و پیدا نمیشد ،نیک بدان که بزودی مانند بقیه اثار باستانی نابود میشود !مانند گورستان شهرجهانی گُور فیروزآباد و یا … از بین میرود .