در میان کوه‌های سربه فلک کشیده در دل دره‌ای سرسبز، روستایی ییلاقی آرمیده است که به بهشتی گمشده می‌ماند. این روستا پیرامون شهرستان تفرش در استان مرکزی جای دارد.
هنگامی که در آبان‌ماه سال 1396 کارگران اداره‌ی راه‌سازی تفرش در روستای تاریخی سرآبادان سرگرم کارهای عمرانی بودند به گورستانی کهن برخوردند که شیوه‌ی خاکسپاری مردگان آن به دوران‌های دیرین ایران همانند بود. بررسی‌های باستان‌شناسی نشان داد که پیشینه‌ی آن گورستان به روزگار ساسانیان و هزار و 800 سال پیش برمی‌گردد.
این گورستان کهن تنها نشانه‌ای از دیرینگی روستای سرآبادان نیست. چند سال پیش شماری از کوهنودان کانادایی در یخچال‌های طبیعی بلندی های «گررو» (در جنوب شرقی سرآبادان) چندین پیکره‌ی یخ‌زده یافتند که بلندی قامت آن‌ها با انسان‌های امروزی تفاوت داشت. گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسان دیرینگی آن پیکره‌ها را به 5 هزار سال پیش از میلاد بازمی‌گرداند.
این‌ها و نمونه‌های دیگر، گواه تاریخ دیرپای سرآبادان است. این روستای زیبا و شگفت‌آور در دهستان خرازانِ شهرستان تفرش در استان مرکزی جای دارد. فاصله‌ی آن با شهر اراک، مرکز استان، 95 کیلومتر است و با شهر تفرش 25 کیلومتر.
سرآبادان خانه‌هایی پلکانی دارد. این شیوه از خانه‌سازی در بخش مرکزی ایران بسیار کمیاب است. چیدمان و ساخت خانه‌های سرآبادان همانندی بسیاری با ماسوله دارد.
سرآبادان در میان کوه‌های بسیار بلند دیده می‌شود و زیست‌بوم آن در زیبایی و چشم‌نوازی نمونه‌وار است. از این‌رو، آن را «بهشت گمشده» نامیده‌اند. پیشینه‌ی آن سر به هزار سال می‌زند. سنگ گورهایی در گورستان کهن روستا هست که 900 سال از ساخت آن‌ها گذشته است. هر چند شماری از آن سنگ گورها به‌غارت رفته‌اند و شماری دیگر در زیر سیلاب پنهان مانده‌اند. سنگ گورهایی هم در آن جا هست که 500 ساله‌اند و به خط ثلث و نسخ نام درگذشته بر روی آن‌ها حک شده است.
دژ کهن سرآبادان نزدیک به 300 سال دیرینگی دارد. این دژ هم از دستبرد زمان برکنار نمانده است و بخشی از آن ویران شده است. از درخت گردوی 200 ساله‌ی سرآبادان هم باید یاد کرد که سر به سوی آسمان دارد.
مردم سرآبادان به گویشی سخن می‌گویند که واژه‌های زبان پهلوی در آن اندک نیست. این گویش با آنچه که در روستاها و شهرهای پیرامون سرآبادان شنیده می‌شود، تفاوت دارد و از این دید نیز روستای سرآبادان یگانه و کم‌مانند است.
سرآبادان به داشتن درختان فراوان گردو آوازه دارد. بدان‌اندازه که باغی را در سرآبادان نمی‌یابید که درخت گردو در آن کاشته نشده باشد.
این روستا در بالاترین جای دیده می‌شود و هیچ روستایی نیست که پایین‌تر از آن نباشد. افزون‌بر اینکه سرآبادان در دل کوه‌های بلند و سر به آسمان سوده آرمیده است و با طبیعت دست نخورده و دل‌انگیز خود، از هر نگرنده‌ای دلربایی می‌کند. همان بلندی‌هاست که از سرآبادان روستایی ییلاقی و سخت‌گذر ساخته است. سرآبدان از شمال باختری (:غربی) به کوه پیر، از خاور (:شرق) به شانک‌کوه و از جنوب به کوه پال‌میل راه می‌بَرد.
سرآبادانی‌ها در برپایی جشن سده کوشش بسیار دارند. آن‌ها چهل روز پس از آغاز زمستان و پنجاه روز مانده به نوروز، جشن سده را باشکوه و آیینی زیبا برگزار می‌کنند.
فرآورده‌های باغی سرآبادان بسیار است: سیب، گردو، گیلاس، آلو، زردآلو، گلابی و نمونه‌های دیگر. اما بیشترین فرآورده‌ی گیاهی این روستا، لوبیا است. خوراکی‌های سرآبادانیان هم خوشمزه است؛ از آش جو و آش ترش گرفته تا نان‌های بومی شاته و فطیر و گرده. در گیوه‌بافی و قالی‌بافی نیز نا‌م‌بُردارند.
سرآبادان برپایه‌ی سرشماری سال 1375، جمعیتی 900 تَنی دارد. این شمار در سال 1385 به کمتر از 500 تَن کاهش یافت.
دیدن روستای کوهستانی سرآبادان تفرش، با بافت زیبای خانه‌های آن و پیشینگی تاریخی‌اش، بی‌گمان آرامش‌بخش و دلخواه خواهد بود.
کندلوس؛ روستایی شانه به شانه‌ی تاریخ
ورکانه؛ گام نهادن در تنها روستای سنگی ایران
دلربایی طبیعت در روستای شهرستانک
ریاب، یکی از دیرینه‌ترین روستاهای کاه‌گِی ایران
سنگ‌تراشان، بزرگترین گنج‌خانه‌ی مفرغی جهان
قلعه سریزد؛ نخستین بانک ایران در روزگار ساسانیان
خویدک؛ روستایی که مردگانش رو به تخت‌جمشید آرمیده‌اند!
زندرق؛ روستایی با یک تَن جمعیت!
توران‌پشت، روستایی به شکوهمندی تاریخ ایران
روستای حیله‌ور، بیمناک از دیده‌شدن
روستای گرمه، گذرگاه جاده‌ی ابریشم
روستای وفس؛ نگاهبان یکی از دیرینه‌ترین گویش‌های ایرانی
روستاییان وردیج، همسایگان ارواح سنگی!
ارگ روستای پاده، شکوه فراموش‌شده
قورتان، دومین بنای خشت و گل ایران
نشانه‌هایی از تاریخ در دل روستای اُشتبین
قارنه، روستایی آرمیده در دل تاریخی هفت هزار ساله
هفتادُر، روستایی به دیرینگی تاریخ
زن‌شاهی؛ روز فرمانروایی زنان در روستای اسک
روستای زرگر، مردمانی آشنا با زبانی ناآشنا
ایستا؛ شگفت‌انگیزترین روستای جهان
یک پاسخ
بسیار سپاس از معرفی روستاها و مکانهای با ارزش فرهنگی و طبیعی