ابرکوه، در استان یزد، تنها به داشتن سرو چهار هزار ساله‌ی خود آوازه ندارد. آن شهر آکنده از یادمان‌های تاریخی است. یکی از آن نشانه‌ها، خانه‌ی صولت است. این خانه‌ی زیبا، در بافت کهن شهر و در محله‌ی دروازه‌میدان ساخته شده است.
صولتی‌ها خاندانی ریشه‌دار در ابرکوه بوده‌اند. آنان از خانهای ابرکوه به‌شمار می‌رفتند و زمین‌های بسیاری به نام آن‌ها بود. خانه‌ی صولت که اکنون به نام «موزه‌ی مردم‌شناسی ابرکوه» شناخته می‌شود، به فرمان یکی از این خاندان فرمانروا، در سال‌های میانی پادشاهی قاجاریان ساخته شده و همچنان شکوه و چشم‌نوازی خود را نگاه داشته است.
خانه‌ی صولت ابرکوه، ویژگی‌ای درونگرا دارد. به این معنا که مهراز (معمار) چنین خانه‌هایی نماها را ساده و گاه خشت و گِلی می‌سازد و از نشان دادن فضاهای زیبای درون خانه در نمای بیرونی پرهیز می‌کند. به سخن دیگر، میان فضای درونی و نمای بیرونی، پیوندی دیداری (ارتباط بصری) نیست. خانه‌ی صولت نیز چنین ویژگی‌ای دارد.
در کنار درِ ورودی خانه، دو سکوی بلند ساخته شده است. سردر باشکوهی که دارای گچبری‌های دلپذیر است، راه به درون هشتی خانه می‌بَرَد. پس از هشتی، دالانی دیده می‌شود که برج بلند چهارگوشی دارد. این برج برای نگاهبانی بوده و نشان می‌دهد که خانه‌ی صولت چه‌بسا کاربری حکومتی نیز داشته است.
حیاط خانه، مرکزی است. حوض و باغچه‌ای زیبا در حیاط دیده می‌شود. در بخش شمالی حیاط، زمستان‌نشین خانه ساخته شده است. این فضا اتاقی پنج دری است که درهای کوچکی دارد و دیوارهایی بلند. در مهرازی ایران، زمستان‌نشین خانه رو به تابش آفتاب ساخته می‌شد تا در روزهای فصل سال، گرما را به خود بگیرد. بدین‌گونه، دیوارهای بلند زمستان‌نشین نیز گرمای آفتاب بیشتری دریافت می‌کنند.
بخش جنوبی خانه نیز که روبه‌روی صفه‌ی پنج‌دری ساخته شده، پشت به آفتاب است و جای تابستان‌نشین خانه به‌شمار می‌رفته است. ستون‌های گچبری این بخش از سرای صولت، بسیار زیبا است.
این نیز گفتنی است که بخش‌هایی از این خانه‌ی تاریخی، دو اشکوب است. در زیر بخش جنوبی آن نیز سنگ پایابی دیده می‌شود. پایاب بخشی از سازه است که دسترسی باشندگان به آب کاریز (:قنات) را آسان می‌کرده است. پایاب‌ها به شکل پلکان، به کاریز راه داشتند.
دور تا دور حیاط خانه، صفه‌هایی که به شکل استادانه‌ای ساخته شده‌اند، دیده می‌شود. صفه، ایوان‌هایی است که با تاق پوشیده شده‌اند. صفه‌ها در جلو فضاهای بسته جای می‌گیرند.
از ویژگی‌های خانه‌ی صولت، نقش و نگار ستون‌های گچبری آن است که نقش‌هایی اسلیمی و گل و بته‌ای دارند. اسلیمی، نقش و نگاری است که خط‌های پیچیده و قوس‌های منحنی شکل به خود می‌گیرد. از دیگر ویژگی‌های این خانه که در همه‌ی خانه‌های کهن مرکز ایران دیده می‌شود، دیوارهای سفیدرنگ آن است.
خانه‌ی تاریخی صولت، اکنون موزه‌ای برای آثار مردم‌شناسی شهر ابرکوه است. در این موزه‌ی دیدنی، سندهای کهن تاریخی، دست‌نوشته‌ها، فرمان‌های حکومتی، سنگ‌های حکاکی شده‌ی سر در خانه‌های کهن، جعبه آوازهای سالیان دور، جامه‌های تاریخی و بومی و بسیاری دیگر از آثار تاریخی که شمار آن‌ها به بیش از 500 نمونه می‌رسد، در برابر نگاه بازدیدکنندگان گذاشته شده است. بیشتر این آثار به دوره‌های تاریخی زندیه و قاجاریه بازمی‌گردند.
خانه‌ی تاریخی صولت ابرکوه در بهمن‌ماه سال 1375 خورشیدی، با شماره‌ی 1839 در شمار آثار ملی ایران ثبت شده است.
خانه‌ی مسعودیه؛ دیدنی و شکوهمند
خانه‌ی قوام‌السلطنه؛ یگانه در هنر معماری ایران
خانه‌ی ارباب رستم گیو؛ نمادی از نظم و هماهنگی
خانه هرمز آرش؛ سنگ بنای محله‌ی تهرانپارس
خانه‌ی آوانسیان؛ داستان غم‌انگیز یک سرای تاریخی
خانه‌ی سردار اسعد بختیاری؛ استوار و چشم‌نواز
خانه‌ی فخرالدوله؛ پایدار و هماهنگ در شیوه‌ی ساخت
خانه‌ی بروجردی‌ها؛ بی‌همتا در زیبایی
خانه‌ی ناصرالدین میرزا؛ ساختاری نو در معماری
خانه‌ی عین‌الدوله؛ چشم‌نواز در زیبایی و شکوه
خانه‌ی تیمورتاش؛ موزه‌ای برای جنگ
خانه‌ی اعتصام‌الملک؛ زادگاه پروین اعتصامی
خانه‌ی انیس‌الدوله؛ سرای نورچشمی شاه قاجار
خانه‌ی فروغ‌الملک، گنج خانهای از هنر ایران
خانه‌ی ابریشمی، بیمناک از فرو ریختن
خانه قدکی؛ نگارگری‌هایی به شیوه رنسانس
خانه‌ی شکوهی؛ شکوه مهرازی کویری ایران
خانه‌ی مسعودی، آمیختگی هنر ایران و اروپا
خانه‌ی کبیری؛ شگفتانه‌ی معماری ایران
خانه‌ی مشیرالدوله؛ یادگار سیاستمداری خوش‌نام
خانه‌ی عامری‌ها؛ تماشاخانه‌ای زرین از هنر ایران
خانه‌ی امین‌السلطان، سرای دایی‌جان ناپلئون
خانه‌ی سوکیاسیان، دیرپا و چشم‌نواز
خانه‌ی مشیردیوان، دست‌کارِ هنرمندان کردستان
خانه‌ی تاج، دیرینکده‌ای برای شناخت فرهنگ کاشان
خانه‌ی مقدم، گرانبهاترین خانه‌ی تاریخی جهان
