در بافت سنتی و تاریخی شهر رشت، در استان گیلان، خانه‌ای از روزگار قاجار به یادگار مانده است که با همه‌ی ارزش و زیبایی، گویا کسی نگران پایدار ماندن آن نیست و اگر کار به همین گونه پیش برود، فرو خواهد ریخت. این یادگار تاریخی «خانه‌ی ابریشمی» نام دارد.
خانه‌ی ابریشمی، در بخش جنوبی میدان صیقلان رشت، در میان کوچه‌های پیچ در پیچ، هنوز پابرجاست. اما دست به دست شدن خانه و دگرگونی کاربری آن، آسیب‌های نگران کننده‌ای بر پیکر آن زده است.
خانه‌ی ابریشمی در زمان ناصرالدین شاه قاجار و به دست کلانتر رشت به نام میراسماعیل حاکمی، از مردمان پیربازار رشت، ساخته شد. پسر کهتر او، قاسم، نیز در به پایان رساندن خانه نقش داشت. سپس‌تر این خانه به یکی از وارثان رسید. تا آنکه در سال 1318 خورشیدی، میرزا احمد ابریشمی آن را خریداری کرد. از این‌رو، خانه‌ی یاد شده به نام ابریشمی شناخته می‌شود.
این خانه‌ی تاریخی چندین درِ ورودی دارد. هر کدام از این درها به روی کوچه‌هایی باز می‌شوند که پیرامون خانه جای دارند. درها چوبی هستند و از همان نگاه نخست نشان از تاریخی کم‌و‌بیش دیرینه دارند.
با گشودن درها به درون هشتی راه می‌یابیم و با گذر از هشتی به حیاط می‌رسیم. خانه‌ای دو اشکوبه‌ای (:طبقه‌ای) روبه‌روی ماست.
حیاط از چهارسو، دیوارهای آجری سرخ رنگ دارد. بلندی دیوارها پنج متر است. همه‌ی آن‌ها نیز با آهک بندکشی شده‌اند. اما بخش جنوبی و شمالی حیاط یک ردیف رف دارند. رف برآمدگی سکو مانندی است که در دیوار خانه‌ها برای نشستن ساخته می‌شود.
هشت اتاق در در هر اشکوب خانه دیده می‌شود. اشکوب نخست چندان تزییناتی ندارد و ساده است. با گذر از راه پله‌ای از جنس موزاییک، می‌توان به اشکوب دوم رسید. یک راه پله هم در بخش شمالی خانه راه به اشکوب بالا می‌برد. این راه پله در پشت ساختمان ساخته شده است.
در اشکوب دوم، تالار چینی‌خانه و تالار آینه‌ی خانه به چشم می‌خورد. این دو تالار در زیبایی چشم نوازند. در تالار چینی‌خانه است که نقش‌های گل و مرغ به شیوه‌ای استادانه در دایره‌هایی گچبری شده، به کار برده شده‌اند و بر درخشش و زیبایی خانه افزوده‌اند.
گیلوئی‌های خانه‌ی ابریشمی دیدنی و زیباست. گیلوئی فاصله‌ی میان تاق خانه و دیوار است که بر روی آن گچبری می‌کنند. به این گیلوئی‌ها، تاقچه‌ها و سردرها را باید افزود که نشان از ارزش مهرازی خانه دارد.
دو اتاق از اتاق‌های هشتگانه‌ی اشکوب دوم، گچبری‌های گل و بوته‌ای دارند. اما چهار اتاق دیگر ساده هستند و چندان ویژگی تزیینی برای آن‌ها نمی‌توان برشمرد. در یکی از اتاق‌ها شومینه‌ای ساخته شده است.
سقف خانه‌ی ابریشمی شیب‌دار است. سربندی آن نیز چوبی با پوششی از سفال ساخته شده است. اسکلت سقف‌های شیب‌دار، سربندی نامیده می‌شود.
دانشگاه گیلان در سال 1377 خورشیدی، خانه‌ی ابریشمی را خریداری کرد تا آنکه خانه‌ی یاد شده به موسسه‌ای دیگر واگذار شد. در این میان گویا بخشی از سقف تالار آینه فرو ریخت. از این‌رو، بازدید از اشکوب دوم خانه شدنی نیست. از این آسیب بیم آن می‌رود که همه‌ی خانه فرو بریزد و یادگاری از دوره‌ای از تاریخ شهر رشت از دست برود. این در حالی است که خانه‌ی ابریشمی در سال 1379 خورشیدی، در شمار آثار ملی ایران شناخته شده است.
*پاره ای از آگاهی‌ها درباره‌ی خانه‌ی ابریشمی برگرفته از گزارش خبرگزاری مهر است.
خانه‌ی مسعودیه؛ دیدنی و شکوهمند
خانه‌ی قوام‌السلطنه؛ یگانه در هنر معماری ایران
خانه‌ی ارباب رستم گیو؛ نمادی از نظم و هماهنگی
خانه هرمز آرش؛ سنگ بنای محله‌ی تهرانپارس
خانه‌ی آوانسیان؛ داستان غم‌انگیز یک سرای تاریخی
خانه‌ی سردار اسعد بختیاری؛ استوار و چشم‌نواز
خانه‌ی فخرالدوله؛ پایدار و هماهنگ در شیوه‌ی ساخت
خانه‌ی بروجردی‌ها؛ بی‌همتا در زیبایی
خانه‌ی ناصرالدین میرزا؛ ساختاری نو در معماری
خانه‌ی عین‌الدوله؛ چشم‌نواز در زیبایی و شکوه
خانه‌ی تیمورتاش؛ موزه‌ای برای جنگ
خانه‌ی اعتصام‌الملک؛ زادگاه پروین اعتصامی
خانه‌ی انیس‌الدوله؛ سرای نورچشمی شاه قاجار
خانه‌ی فروغ‌الملک، گنج خانه‌ای از هنر ایران
خانه قدکی؛ نگارگری‌هایی به شیوه رنسانس
خانه‌ی شکوهی؛ شکوه مهرازی کویری ایران
ساختار معماری درونگرا در خانه‌ی صولت ابرکوه
خانه‌ی مسعودی، آمیختگی هنر ایران و اروپا
خانه‌ی کبیری؛ شگفتانه‌ی معماری ایران
خانه‌ی مشیرالدوله؛ یادگار سیاستمداری خوش‌نام
خانه‌ی عامری‌ها؛ تماشاخانه‌ای زرین از هنر ایران
خانه‌ی امین‌السلطان، سرای دایی‌جان ناپلئون
خانه‌ی سوکیاسیان، دیرپا و چشم‌نواز
خانه‌ی مشیردیوان، دست‌کارِ هنرمندان کردستان
خانه‌ی تاج، دیرینکده‌ای برای شناخت فرهنگ کاشان
خانه‌ی مقدم، گرانبهاترین خانه‌ی تاریخی جهان
