هنگامی که سازمان جهانی یونسکو در سال‌های 2015 و 2016 میلادی می‌خواست زیباترین خانه‌ی تاریخی کشورهای آسیایی را برگزیند، دست روی خانه‌ی بروجردی‌های کاشان گذاشت و آنجا را برگزیده‌ی برتر خود شناساند. این خانه‌ی تاریخی که در زیبایی و چشم‌نوازی همتا ندارد، اکنون از آوازه‌ای جهانی برخوردار است و نزد گردشگران جهان جایگاهی برجسته دارد.
اما در پس آن زیبایی چشمگیر و یگانه، رویدادی عاشقانه پنهان بوده است؛ رویدادی که به ساخت خانه‌ای انجامید که اکنون مانند نگینی درخشان در دل شهر کاشان می‌درخشد.
داستان چنین است که بازرگانی نطنزی، به نام حسن، که در کاشان زندگی می‌کرد، دل در گرو دختر یکی از بزرگترین بازرگانان کاشان به نام سید جعفر طباطبایی داشت. آن بازرگان کاشانی که خود با خانواده‌اش در خانه‌ای زیبا و دلگشا که اکنون به خانه‌ی طباطبایی‌ها نامور است، زندگی می‌کردند، به خواستگار دخترش گفت که دخترم در هر خانه‌ای نمی‌تواند زندگی کند. اگر او را می‌خواهی باید سرایی بسازی بهتر، یا همسان خانه‌ای که اکنون در آن زندگی می‌کند.
حسن نطنزی شرط او را پذیرفت و از همان روز دست به کار شد. از یکی از استادان چیره دست کاشان، به نام استاد علی مریم کاشانی، که طراح خانه‌های بسیاری در کاشان بود، خواست که کار را آغاز کند. هفت سال پس از آن بخش بزرگی از خانه آماده شد. بدین گونه تاجر کاشانی نیز با ازدواج آن دو هم‌رای شد. اما ساخت دیگر بخش‌های خانه، چهار سال دیگر زمان بُرد.
سرایی که بدین سان پدید آمد به «خانه‌ی بروجردی‌ها» نامبردار است. این نامگذاری از آن روست که حسن نطنزی با بازرگانان بروجردی داد و ستد داشت و کالاهای خود را از آنجا می‌آورد. از این‌رو، مردم او را به نام «بروجردی» می‌شناختند.
آنچه بر ارزش خانه‌ی بروجردی‌ها بیش از پیش می‌افزاید آن است که نقاشی‌های شگفت‌آور آن کار استاد میرزاابوالحسن غفاری (صنیع الملک) و برادرزاده‌اش، استاد میرزا محمدخان غفاری (کمال الملک) است. همه‌ی گچبری‌های ارزنده‌ی خانه نیز با طراحی آن دو ساخته شده است.
ساخت خانه‌ی بروجردی‌ها در سال 1292 مهی (:قمری)، در روزگار پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار آغاز شد. این خانه در محله‌ی سلطان میراحمد کاشان جای دارد؛ 1700 متر مربع مساحت دارد و سه اشکوبه (:طبقه) است. در بخش جنوبی آن، سردابی زیر اشکوب‌ها ساخته شده است. دو بخش از هم جدای خانه، بخش بیرونی و بخش اندرونی، هنگامی به چشم می‌آیند که درون حیاط خانه گام گذاشته شود.
برای درون شد به خانه باید داخل هشتی شد و پس از گذر از راهرویی شیب‌دار، به حیاط رسید. خانه‌ی بروجردی‌ها سه ورودی دارد: یکی در بخش شمالی است؛ دیگری در بخش باختری و ورودی دیگر در بخش جنوبی. بخش جنوبی تنها ویژه‌ی ساکنان خانه بوده است.
یکی از ویژگی‌های خانه‌ی بروجردی‌ها، بادگیر آن است که هلالی شکل ساخته شده است. کلاه فرنگی خانه نیز شکوهی افزون‌تر و چشمگیرتر به آن بخشیده است.
در ساخت تابستان‌نشین و زمستان‌نشین‌های خانه ذوق‌ورزی و هنرمندی شگفت‌انگیزی به کار رفته است. در دیوارهای اصلی نیز سکه‌هایی جا داده‌اند که بر زیبایی مقرنس کاری‌ها بیافزایند. در دیوار شاه‌نشین، که ویژه‌ی پذیرایی از مهمانان بوده است، نقاشی‌هایی از شاهان و بزرگان قاجار دیده می‌شود. گچبری‌های سقف تالار نیز هر نگاهی را به سوی خود می‌کِشد. ایوان خانه، گسترده و آفتابگیر و سازگار با مهرازی (:معماری) شهر کویری کاشان است.
خانه‌ی بروجردی‌ها در سال 1354 خورشیدی با شماره‌ی 135 ثبت ملی شده است. این خانه اکنون جایی برای اداره‌ی میراث فرهنگی کاشان است.
خانه‌ی مسعودیه؛ دیدنی و شکوهمند
خانه‌ی قوام‌السلطنه؛ یگانه در هنر معماری ایران
خانه‌ی ارباب رستم گیو؛ نمادی از نظم و هماهنگی
خانه هرمز آرش؛ سنگ بنای محله‌ی تهرانپارس
خانه‌ی آوانسیان؛ داستان غم‌انگیز یک سرای تاریخی
خانه‌ی سردار اسعد بختیاری؛ استوار و چشم‌نواز
خانه‌ی فخرالدوله؛ پایدار و هماهنگ در شیوه‌ی ساخت
خانه‌ی ناصرالدین میرزا؛ ساختاری نو در معماری
خانه‌ی عین‌الدوله؛ چشم‌نواز در زیبایی و شکوه
خانه‌ی تیمورتاش؛ موزه‌ای برای جنگ
خانه‌ی اعتصام‌الملک؛ زادگاه پروین اعتصامی
خانه‌ی انیس‌الدوله؛ سرای نورچشمی شاه قاجار
خانه‌ی فروغ‌الملک، گنج خانه‌ای از هنر ایران
خانه‌ی ابریشمی، بیمناک از فرو ریختن
خانه قدکی؛ نگارگری‌هایی به شیوه رنسانس
خانه‌ی شکوهی؛ شکوه مهرازی کویری ایران
ساختار معماری درونگرا در خانه‌ی صولت ابرکوه
خانه‌ی مسعودی، آمیختگی هنر ایران و اروپا
خانه‌ی کبیری؛ شگفتانه‌ی معماری ایران
خانه‌ی مشیرالدوله؛ یادگار سیاستمداری خوش‌نام
خانه‌ی عامری‌ها؛ تماشاخانه‌ای زرین از هنر ایران
خانه‌ی امین‌السلطان، سرای دایی‌جان ناپلئون
خانه‌ی سوکیاسیان، دیرپا و چشم‌نواز
خانه‌ی مشیردیوان، دست‌کارِ هنرمندان کردستان
خانه‌ی تاج، دیرینکده‌ای برای شناخت فرهنگ کاشان
خانه‌ی مقدم، گرانبهاترین خانه‌ی تاریخی جهان
