در محله‌ی گود عربان شیراز، در خیابان لطفعلی‌خان زند، درست در گوشه‌ی باختری (:غربی) «نارنجستان قوام»، خانه‌ای بسیار زیبا، که یادآور مهرازی قاجاری است، به نام «عمارت زینت‌الملک قوامی» دیده می‌شود. این خانه که اکنون موزه‌ای برای تاریخ و هنر شیراز است، جای زندگی خاندانی ریشه‌دار در شیراز بوده است؛ خاندان قوام‌الملک.
خاندان قوام شجره‌ی خانوادگی خود را تا روزگار حافظ عقب می‌بُردند. «قوام شیرازی» که حافظ در غزلیاتش از او ستایش کرده است، نیای بزرگ خاندان قوام بود. لقب قوام تا پنج نسل در میان این خاندان به جا ماند. آن‌ها دیوانسالار و از مردمان بانفوذ روزگار خود شناخته می‌شدند و در فارس والی بودند تا آن که در دوره پهلوی یکم رضاشاه به تهران کوچانده شدند.
زینت‌الملک دختر قوام‌الملک چهارم بود. او به نیکوکاری و نیک‌رفتاری شناخته می‌شد. خانه‌ی او همان است که امروز یکی از بناهای دیدنی و تاریخی شیراز به‌شمار می‌رود.
ساخت خانه‌ی زینت‌الملک قوامی در سال 1290 مهی (:قمری)، در روزگار پادشاهی ناصرالدین‌شاه قاجار، به دست قوام‌الملک دوم آغاز شد و 12 سال پس از آن در روزگار قوام‌الملک سوم به پایان رسید.
درِ معرق‌کاری شده‌ی بنای زینت‌الملک، به یک هشتی می‌رسد. سپس از راه‌رویی باید گذشت تا به حیاط رسید. این‌جاست که زیبایی خیره‌کننده ساختمان در برابر چشم گسترده می‌شود. حوضی فیروزه‌ای رنگ و باغچه‌هایی در دو سوی آن، حیاط را آذین داده است. حوض از قطعه سنگ‌هایی یکپارچه ساخته شده است. روکشی سنگی و حفاظتی که به آن ازاره می‌گویند، پیرامون حیاط دیده می‌شود. این ازاره‌ها برای نوردهی و هواگیری زیرزمین خانه است.
سر درِ بنا، کاشی‌کاری‌ای رنگ در رنگ است که نگاره‌ای از شیر و خورشید دارد و نقشی از دو فرشته در دو سوی آن دیده می‌شود. پنجره‌ها اُرسی‌اند با شیشه‌هایی رنگی. ساختمان، دو اشکوب (:طبقه) دارد: اشکوب نخست و نیز زیرزمینی گسترده که سرتاسر ساختمان را دربرگرفته است.
20 اتاق، با گچبری‌های زیبا و آینه‌کاری، در اشکوب نخست دیده می‌شود. همه‌ی اتاق‌ها به هم راه دارند. سقف آن‌ها چوبی است و نقش گل و بته دارند. در این‌جا، آمیختگی هنر ایرانی و اروپایی را می‌توان دید. نگاره‌هایی از زنان و مردان جوان را در تالار اصلی ساختمان کشیده‌اند که در زیبایی و رنگ‌آمیزی، کم ماندند.
همه‌ی تالار شاه‌نشین را آینه‌کاری پوشانده است. در این‌جا تصویرها در میان تکه‌های کوچک و بزرگ آینه، تکرار می‌شوند. کف راه‌رو نیز کاشی‌کاری است.
در سه گوشه‌ی خانه‌ی زینت‌الملک، زیرزمینی گسترده شده است. این زیرزمین یک کوچه با نارنجستان قوام فاصله دارد. شگفت این‌جاست که خانه از راهی زیرزمینی به نارنجستان راه پیدا می‌کند. این راه زیرزمینی، اندرونی خانه‌ی قوام به‌شمار می‌رود. زیرزمین اکنون جایی برای موزه‌ی ساختمان شده است.
در موزه‌ی خانه‌ی زینت‌الملک، 59 تندیس و پنج سردیس، از بزرگان تاریخ، هنر و ادبیات فارس دیده می‌شود. همه‌ی آن تندیس‌ها و سردیس‌ها کار هنرمندان ایرانی است که در سال‌های گذشته ساخته و در موزه گذاشته شده است. ساخت آن‌ها چهار سال زمان برده است.
تندیس‌ها دوره‌هایی از تاریخ فارس را نشان می‌دهند؛ از آتوسا دختر کوروش بزرگ و خشایارشا و شاپور ساسانی گرفته تا کریم‌خان زند و عباس دوران و سخنوران و ادیبانی همانند سعدی، وصال و قاآنی شیرازی و کسانی دیگر.
26 تابلوی گچی و مسی هم در این موزه دیده می‌شود که همگی بیانگر دوره‌ای از تاریخ فارس هستند. این را هم ناگفته نگذاریم که در آغاز ورود به موزه، نخستین تندیسی که دیده می شود از آنِ زینت‌الملک قوام است؛ همان که زمانی این خانه جای زندگی او بود.
خانه‌ی زینت‌الملک در سال 1354 خورشیدی در شمار آثار ملی ایران ثبت شد. در سال 1373 خورشیدی، بنیاد فارس‌شناسی با همکاری میراث فرهنگی، به مرمت خانه‌ی زینت‌الملک دست زد و زیرزمین آن را به نگارخانه‌ای تبدیل کرد. این خانه پس از مرمت با همکاری سازمان ایرانگردی و جهانگردی، به نام «موزه‌ی گنجینه‌ی فارس» شناخته شد.
خانه‌ی مسعودیه؛ دیدنی و شکوهمند
خانه‌ی قوام‌السلطنه؛ یگانه در هنر معماری ایران
خانه‌ی ارباب رستم گیو؛ نمادی از نظم و هماهنگی
خانه هرمز آرش؛ سنگ بنای محله‌ی تهرانپارس
خانه‌ی آوانسیان؛ داستان غم‌انگیز یک سرای تاریخی
خانه‌ی سردار اسعد بختیاری؛ استوار و چشم‌نواز
خانه‌ی فخرالدوله؛ پایدار و هماهنگ در شیوه‌ی ساخت
خانه‌ی بروجردی‌ها؛ بی‌همتا در زیبایی
خانه‌ی ناصرالدین میرزا؛ ساختاری نو در معماری
خانه‌ی عین‌الدوله؛ چشم‌نواز در زیبایی و شکوه
خانه‌ی تیمورتاش؛ موزه‌ای برای جنگ
خانه‌ی اعتصام‌الملک؛ زادگاه پروین اعتصامی
خانه‌ی انیس‌الدوله؛ سرای نورچشمی شاه قاجار
خانه‌ی فروغ‌الملک، گنج خانه‌ای از هنر ایران
خانه‌ی ابریشمی، بیمناک از فرو ریختن
خانه قدکی؛ نگارگری‌هایی به شیوه رنسانس
خانه‌ی شکوهی؛ شکوه مهرازی کویری ایران
ساختار معماری درونگرا در خانه‌ی صولت ابرکوه
خانه‌ی مسعودی، آمیختگی هنر ایران و اروپا
خانه‌ی کبیری؛ شگفتانه‌ی معماری ایران
خانه‌ی مشیرالدوله؛ یادگار سیاستمداری خوش‌نام
خانه‌ی عامری‌ها؛ تماشاخانه‌ای زرین از هنر ایران
خانه‌ی امین‌السلطان، سرای دایی‌جان ناپلئون
خانه‌ی سوکیاسیان، دیرپا و چشم‌نواز
خانه‌ی مشیردیوان، دست‌کارِ هنرمندان کردستان
خانه‌ی تاج، دیرینکده‌ای برای شناخت فرهنگ کاشان
