کاشان به داشتن خانه‌های تاریخی نامبردار است. اما در میان آن همه بناهای دیرینه و زیبا، خانه‌ی عامری‌ها مانند نگینی درخشان و زرین است که همانند آنرا در کمتر جایی می‌توان یافت؛ گوهر گرانبهایی است که در تاریخ مهرازی (:معماری) ایران می‌درخشد و تماشاخانه‌ای است از هنر و دست کار مردمان این مرز و بوم.
خانه‌ی عامری‌ها، در روزگار فرمانروایی زندیه، در محله‌ی سلطان میراحمد، ساخته شد، در سال 1192 مهی (:قمری)، یک سال پیش از مرگ کریم خان زند. این خانه از آنِ ابراهیم خان کلانتر بود؛ همان وزیری که به لطفعلی خان زند خیانت کرد و در روزگار فتحعلی‌شاه قاجار سرانجام هولناکی یافت.
زمانی که آغامحمدخان قاجار شهر کاشان را محاصره کرده بود، کسی به نام «سهام السلطنه عامری» به یاری حاکم کاشان آمد و از او پشتیبانی کرد. به پاس این یاری، حاکم کاشان خانه‌ی ابراهیم کلانتر را به عامری داد. او نیز در آن دست بُرد و بر شکوهش افزود.
در شگفتی این خانه همین بس که بگوییم هفت حیاط دارد. حیاط‌های بیرونی، اندرونی، مهمان‌خانه، پیشکاران و سه حیاط نیز برای نزدیکان و خانواده‌ی عامری. سهام‌السلطنه حیاط‌ها را افزون‌تر از پیش ساخته بود تا خانه را گسترش بدهد و بر گستره‌ی آن بیفزاید.
در همه‌ی حیاط‌های هفت‌گانه، حوض‌هایی ساخته شده است که از دیدنی‌های خانه‌ی عامری‌ها است. آب در این حوض‌ها جریان دارد و باشندگان را از گرمای کویری کاشان در امان نگاه می‌دارد.
این را نیز بگوییم که این خانه 85 اتاق دارد. از همین‌جا می‌توان دریافت که خانه‌ی عامری‌ها سرایی باشکوه و کاخ گونه‌ای است. از این‌رو، چنین نیز می‌توان گفت که در عمارت عامری‌ها، نه یک خانه، بلکه سه خانه برشمردنی است.
در سرتاسر این خانه، حمام‌هایی زنانه و مردانه ساخته شده است. چنین شمار حمام را در ساختمان‌های دیگر نمی‌بینیم.
در گوشه گوشه‌ی خانه‌ی عامری‌ها، گچ بری‌هایی بی‌اندازه زیبا دیده می‌شود و منبت‌کاری‌هایی چشم‌نواز که با باریک‌بینی بسیار به کار برده شده‌اند. این نقش‌ها، نشانه‌ای از ذوق سرشار هنرکاران و استادان ایرانی است. به آن گچ بریها و منبت‌کاری‌ها، باید نقاشی‌ها و مقرنس‌کاری‌ها را هم افزود. همه‌ی آن‌ها کمیاب و نمونه‌ای برجسته از خانه آرایی و ذوق ورزی ایرانیان است.
بادگیرهای خانه‌ی عامری‌ها نیز از همه‌ی بادگیرهای شهر کاشان بلندتر است. این بادگیرها هوای سرداب‌ها را خنک و دلخواه می‌کند و ماندن در آنجا را آسان می‌سازد. جز این بود، نمی‌شد گرمای سوزان کویر را تاب آورد.
یکی از ویژگی‌های یگانه‌ی خانه‌ی عامری‌ها، راهروهای زیرزمینی آن، در بخش شاه‌نشین خانه است. راهروها دو بخش از خانه‌ی عامری‌ها را به هم پیوند می‌دهد.
مهرازی خانه‌ی عامری‌ها به شیوه‌ی «حیاط مرکزی» است. حیاط مرکزی ساختاری در مهرازی است که در خانه‌های بزرگ به کار برده می‌شود. در این ساختار، خانه دور یک حیاط ساخته می‌شود. بدین گونه، حیاط در مرکز ساختمان جای می‌گیرد.
پس از درگذشت سهام السلطنه، بخش اصلی خانه (حیاط‌های درونی و بیرونی) به پسر او ابراهیم خان عامری رسید و دیگر اعضای خانواده نیز هر کدام در بخشی از خانه زندگی کردند.
خانه‌ی عامری‌ها یکی از گسترده‌ترین خانه‌های جهان شناخته شده است. این سازه 12000 متر مربع است و 8000 متر مربع عرصه دارد. عرصه به شماری از فضاهای خانه گفته می‌شود که با هم سازگارند. مانند: عرصه‌های خصوصی یا عرصه‌های پذیرایی.
در سال 1393 خورشیدی، خانه‌ی عامری‌ها با باریک‌بینی و دقت بسیار، مرمت شد. این خانه‌ی باشکوه یکی از ارزشمندترین خانه‌های تاریخی ایران به‌شمار می‌رود.
خانه‌ی مسعودیه؛ دیدنی و شکوهمند
خانه‌ی قوام‌السلطنه؛ یگانه در هنر معماری ایران
خانه‌ی ارباب رستم گیو؛ نمادی از نظم و هماهنگی
خانه هرمز آرش؛ سنگ بنای محله‌ی تهرانپارس
خانه‌ی آوانسیان؛ داستان غم‌انگیز یک سرای تاریخی
خانه‌ی سردار اسعد بختیاری؛ استوار و چشم‌نواز
خانه‌ی فخرالدوله؛ پایدار و هماهنگ در شیوه‌ی ساخت
خانه‌ی بروجردی‌ها؛ بی‌همتا در زیبایی
خانه‌ی ناصرالدین میرزا؛ ساختاری نو در معماری
خانه‌ی عین‌الدوله؛ چشم‌نواز در زیبایی و شکوه
خانه‌ی تیمورتاش؛ موزه‌ای برای جنگ
خانه‌ی اعتصام‌الملک؛ زادگاه پروین اعتصامی
خانه‌ی انیس‌الدوله؛ سرای نورچشمی شاه قاجار
خانه‌ی فروغ‌الملک، گنج خانه‌ای از هنر ایران
خانه‌ی ابریشمی، بیمناک از فرو ریختن
خانه قدکی؛ نگارگری‌هایی به شیوه رنسانس
خانه‌ی شکوهی؛ شکوه مهرازی کویری ایران
ساختار معماری درونگرا در خانه‌ی صولت ابرکوه
خانه‌ی مسعودی، آمیختگی هنر ایران و اروپا
خانه‌ی کبیری؛ شگفتانه‌ی معماری ایران
خانه‌ی مشیرالدوله؛ یادگار سیاستمداری خوش‌نام
خانه‌ی امین‌السلطان، سرای دایی‌جان ناپلئون
خانه‌ی سوکیاسیان، دیرپا و چشم‌نواز
خانه‌ی مشیردیوان، دست‌کارِ هنرمندان کردستان
خانه‌ی تاج، دیرینکده‌ای برای شناخت فرهنگ کاشان
خانه‌ی مقدم، گرانبهاترین خانه‌ی تاریخی جهان
