آنچه بر سر خانه‌ی تاریخی امین‌السلطان آمده است، خود تاریخچه‌ای درازدامن دارد. از دست به دست شدن آن تا ویرانی‌هایی که دیده است، همه گواه آسیب‌هایی است که بر پیکر این سازه ارزشمند پایتخت زده شده است. حافظه‌ی خانه را که بکاوند، یادمان‌های تاریخی بسیاری از آن به‌دست خواهد آمد؛ از آمد و شد ناصرالدین‌شاه قاجار به این سرا، تا رویدادهایی که با مشروطیت ایران پیوند می‌خورد، تا نقش‌ورزی هنرمندان سریال «دایی‌جان ناپلئون» در آن؛ و نیز سرگذشتی که به از دست رفتن بخش‌هایی از خانه انجامید. خانه‌ی امین‌السلطان به نام «خانه‌ی اتحادیه» نیز شناخته می‌شود.
میرزا علی‌اصغر خان امین‌السلطان (اتابک اعظم) وزیر سه پادشاه قاجاری بود: ناصرالدین‌شاه، مظفرالدین‌شاه و محمدعلی‌شاه. در رویدادهای مهم روزگار خود نقش بسیاری بازی کرد و با بیگانگان نیز سَر و سِری داشت. تا آن که در روزگار مشروطه‌خواهی ایرانیان، به تیر عباس‌آقا تبریزی کشته شد.
خانه‌ی او، که اکنون بخش‌هایی از آن به‌جا مانده است، میراث پدری‌اش بود. پدر امین‌السطان، این مِلک را از ناصرالدین‌شاه خرید و پیش از مرگ به پسرش واگذاشت.
خانه‌ی امین‌السلطان دو اشکوبه (:طبقه) است. از همان آغاز، درِ ورودی، با قوسی بسیار زیبا، نگاه را به سوی خود می‌کِشد. در سوی راست خانه، بخش شمال خاوری (:شرقی) آن، ساختمان کوچکی دیده می‌شود. مقرنس‌کاری این خانه‌ی کوچک چشمگیر است. مقرنس‌کاری در مهرازی ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و در زیباسازی خانه‌ها به کار برده می‌شود. این کار، شیوه‌ای از آراستن حجمی است که در آن از آجر یا گچ، و گاه کاشی، بهره برده می‌شود. مقرنس‌کاری این بخش از خانه‌ی امین‌السلطان در بلندایی دو متری، دیده می‌شود.
در مرکز و شمال باغ، سازه‌ی دیگری هست. روبه‌روی آن حوضی ساخته شده است. سردرهای این بنا نیز دارای گچ‌بری است. سرستون‌هایی دیدنی نیز در نمای آن به چشم می‌آید. در جنوب خانه‌ی امین‌السلطان، بنایی دو اشکوبه‌ای ساخته‌اند. پوشش بنا از شیروانی است.
با این همه، زیباترین بخش خانه را باید همان سردر خانه دانست. آنچه از شُکوه دیرینه‌ی آن گفته‌اند، اکنون در پی دست به دست شدن‌ها و آسیب‌هایی که دیده است، چندان چیزی پیدا نیست. از زیبایی قرنیز سردر ورودی نیز نباید به‌سادگی گذشت.
این خانه‌ی تاریخی، 9000 متر مربع گستردگی دارد. بخش اصلی آن در روزگار ناصرالدین‌شاه ساخته شده است اما در دوره‌های پس از آن، بخش‌هایی دیگر به خانه افزوده‌اند. اکنون بیشتر آنچه ساخته بودند، ویران شده است. خانه‌ی امین‌السلطان در خیابان لاله‌زار، کوچه‌ی اتحادیه، جای دارد. اما سرگذشت خانه‌ی صدراعظم ناصرالدین‌شاه، امین‌السلطان، به همان جایی که گفتیم، پایان نپذیرفت.
با ترور امین‌السلطان، نوادگان و وارثان او، که گویا به 150 تَن می‌رسیدند، خانه را بخش‌بندی کردند و تکه‌های بسیاری از آن را فروختند. زمین‌های فروخته شده، جایی شد برای ساختن سینما جهان و سینما شهرزاد و یکی دو بنای دیگر در خیابان لاله‌زار.
آنچه را که از خانه‌ی امین‌السلطان بازمانده بود، حاج‌رحیم اتحادیه، یکی از ملاکین بزرگ تهران، در سال 1295 خورشیدی، خریداری کرد و به فرزندان خود بخشید. اتحادیه در سال 1313 خورشیدی درگذشت.
در تیرماه 1384 خانه‌ی اتحادیه در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. گویا سازمان میراث فرهنگی کار بایسته‌ای برای نگاه‌داری آن انجام نداد. از همین‌رو، گروهی از مالکان دادخواهی کردند و خواستار بیرون‌آوردن خانه از فهرست آثار ملی شدند. دیوان عدالت اداری به سود آنان رای داد و خانه‌ی امین‌السلطان از فهرست یادشده کنار گذاشته شد.
در مهرماه 1394 خورشیدی، سازمان زیباسازی شهرداری تهران، خانه‌ی امین‌السلطان (اتحادیه) را به بهای 28 میلیارد تومان خرید و به دارایی‌های شهرداری افزود. خانه‌ی امین‌السلطان همان خانه‌ای است که سریال «دایی‌جان ناپلئون»، به کارگردانی ناصر تقوایی، در آن ساخته شده است.
خانه‌ی مسعودیه؛ دیدنی و شکوهمند
خانه‌ی قوام‌السلطنه؛ یگانه در هنر معماری ایران
خانه‌ی ارباب رستم گیو؛ نمادی از نظم و هماهنگی
خانه هرمز آرش؛ سنگ بنای محله‌ی تهرانپارس
خانه‌ی آوانسیان؛ داستان غم‌انگیز یک سرای تاریخی
خانه‌ی سردار اسعد بختیاری؛ استوار و چشم‌نواز
خانه‌ی فخرالدوله؛ پایدار و هماهنگ در شیوه‌ی ساخت
خانه‌ی بروجردی‌ها؛ بی‌همتا در زیبایی
خانه‌ی ناصرالدین میرزا؛ ساختاری نو در معماری
خانه‌ی عین‌الدوله؛ چشم‌نواز در زیبایی و شکوه
خانه‌ی تیمورتاش؛ موزه‌ای برای جنگ
خانه‌ی اعتصام‌الملک؛ زادگاه پروین اعتصامی
خانه‌ی انیس‌الدوله؛ سرای نورچشمی شاه قاجار
خانه‌ی فروغ‌الملک، گنج خانه‌ای از هنر ایران
خانه‌ی ابریشمی، بیمناک از فرو ریختن
خانه قدکی؛ نگارگری‌هایی به شیوه رنسانس
خانه‌ی شکوهی؛ شکوه مهرازی کویری ایران
ساختار معماری درونگرا در خانه‌ی صولت ابرکوه
خانه‌ی مسعودی، آمیختگی هنر ایران و اروپا
خانه‌ی کبیری؛ شگفتانه‌ی معماری ایران
خانه‌ی مشیرالدوله؛ یادگار سیاستمداری خوش‌نام
خانه‌ی عامری‌ها؛ تماشاخانه‌ای زرین از هنر ایران
خانه‌ی سوکیاسیان، دیرپا و چشم‌نواز
خانه‌ی مشیردیوان، دست‌کارِ هنرمندان کردستان
خانه‌ی تاج، دیرینکده‌ای برای شناخت فرهنگ کاشان
خانه‌ی مقدم، گرانبهاترین خانه‌ی تاریخی جهان
یک پاسخ
با سپاس از این گزارش. این خانه نه تنها به خاطر سابقه تاریخی آن بلکه به خاطر اجرای فیلم دایی جان ناپلئون ارزش فرهنگی اش دو چندان است. به امید بازسازی و نگهداری بایسته آن.